ОТАН, ЕЛ, ҚОҒАМ ТУРАЛЫ МАҚАЛ-МӘТЕЛДЕР

22.05.2017 232691

Отан — елдің анасы, ел — ердің анасы.

Туған жердей жер болмас,

туған елдей ел болмас.

Отанды сүю — от басынан басталады.

Отан оттан да ыстық.

Ел іші — алтын бесік.

Пәлен жерде алтын бар,

өз жеріңдей қайда бар.

Ел-елдің бәрі жақсы,

өз елің бәрінен де жақсы.

Ел аралаған сыншы болады,

тоғай аралаған үйші болады.

Әркімнің өз жері —жұмақ.

Ер — елінде, гүл —жерінде.

Өз елінде көртышқан да батыр.

Өз елінің иті де қадірлі.

Туған жердің қадірін,

шетте жүрсең білерсің.

Ауыл итінің құйрығы қайқы.

Отан үшін күрес — ерге тиген үлес.

Үйде оңбаған, түзде де оңбайды.

Құртақандай торғай да,

өз ұясын қорғайды.

Бақа көлінде патша,

балық суында патша,

жігіт елінде патша.

Пәлен жерде алтын бар,

іздеп барсаң мыс та жоқ.

Елінен безген ер болмас,

көлінен безген қаз болмас.

Сағынған елін аңсайды,

сары ала қаз көлін аңсайды.

Ат айналып қазығын табар,

ер айналып елін табар.

Адасқанның айыбы жоқ,

қайтып үйірін тапқан соң.

Жат жердің қаршығасынан,

өз еліңнің қарғасы артық.

Ерінен айырылған көмгенше жылайды,

елінен айырылған өлгенше жылайды.

Отансыз адам — ормансыз бұлбұл.

Кісі елінде сұлтан болғанша,

өз еліңде ұлтан бол.

Орағың өткір болса, қарың талмайды,

Отаның берік болса, жауың алмайды.

Туған жердің ауасы да шипа.

Ит тойған жеріне, ер туған жеріне.

Егілмеген жер жетім,

елінен айырылған ер жетім.

Отанға опасыздық еткенің,

өз түбіңе өзің жеткенің.

Туған жерге туың тік.

Жақсы жігіт жер шолып,

ақыр түбі айналар.

Туған жердің күні де ыстық,

түні де ыстық.

Ат үйірін сағынса, артқы аяғын қағынар,

ер үйрін сағынса, айыл-тұрман тағынар.

Әркімнің өз жері — Мысыр шаһары.

Тұғырына саңғыған сұңқар оңбас,

үйірінен қаңғыған тұлпар оңбас.

Ел іші алтын бесік.

Өз елімнің басы болмасам да,

сайының тасы болайын.

Құлан өз қағынан өзі жерімес.

Отансыз адам, ормансыз бұлбұл.

Айырылған ел тозады,

қосылған ел озады.

Адассаң еліңмен адас.

Әдепсіз үйге кірме, әкімсіз елде тұрма.

Әр елдің заңы басқа,

иттері қара қасқа.

Бейбіт елде береке бар.

Бірлігі жоқ ел тозар, бірлігі күшті ел озар.

Бозбала бастаған ел оңбас,

құралай бастаған киік оңбас.

Бүлінген елден бүлдіргі алма.

Болар елдің баласы, бірін-бірі батырым дейді,

тозар еддің баласы, бірін-бірі қатыным дейді.

Айырылма жұртым, үйіріңнен,

айырылсаң үйіріңнен, қолың кетпес бүйіріңнен.

Ел ағасыз болмас, тон жағасыз болмас,

басшысыз елде береке болмас.

Ел ағасыз болмайды,

су сағасыз болмайды.

Ел алмаған орнында елу жыл жатады.

Ел аузы —дуалы.

Ел аузына қақпақ болмайсың.

Туған жердің жуасы да тәтті.

Ел барда ер қор болмас,

ер барда ел қор болмас.

Елдің ерлігі ерінен танылар,

елдің байлығы жерінен танылар.

Ел ебелек емес, ер көбелек емес.

Ел қадірін білмеген — зәнталақ,

көл қадірін білмеген — дуадақ.

Ел құлағы елу.

Ел қонысынан айырылса,

ер қонысынан айырылады.

Ел алдына шықпаңыз,

түндікті дұшпан ашпасқа,

ел соңында қалмаңыз,

көзіңді шыбын баспасқа,

ел ортадан кетпеңіз,

қарыныңыз ашпасқа.

Ел-елдің түбі бір, ер-ердің тілегі бір.

Ел жасымен көрікті,

тау тасымен көрікті,

аяқ асымен көрікті.

Ел даусыз болмас, жер жаусыз болмас.

Ел іші — береке, көп ісі — мереке.

Ер қозғалса, жер көтермес ауыр бар,

жел қозғалса, қарлы боран дауылы бар.

Ел ұрысыз болмас, жер бөрісіз болмас.

Ел ұлсыз болмас, жер гүлсіз болмас.

Ел үмітін ел ақтар. ер атағын ел сақтар.

Ел үшін еркек кіндік құрбандық.

Ел — ырыстың кілті,

ер — ырыстың қорғаны.

Иті семіз, малы арық — жер азғаны,

ынтымағы болмаса — ел азғаны.

Елдің көркі ерімен,

жердің көркі шөбімен.

Ел шетіне жау келсе,

арыстандай айбарлы,

батырлардың бары игі.

Елде болса ерінге тиер,

ауылда болса ауызға тиер.

Елің жаман болса,

бір жақсыны сағала,

атың жаман болса,

ақ текенің мүйізімен тағала.

Елшіге өлім жоқ.

Елдестірмек елшіден,

жауластырмақ жаушыдан.

Елдің күші — елу батпан.

Елің еміренсе, сен тебірен.

Елін сатып асаған, екі күн-ақ жасаған.

Едді сөкпе, кенді төкпе.

Ел мен ел қосылады,

тау мен тау қосылмайды.

Ердің ісі елдің мойнында,

елдің ісі ердің қолында.

Елу жылда ел жаңа, жүз жылда — қазан.

Есі бүтін елден кетпес.

Есің бар да елің тап,

есер болмай, етек жап.

Естімеген елде көп.

Ерден аспақ бар, елден аспақ жоқ.

Ерден безсең де елден безбе!

Ердің сыншысы — елі.

Жолдасын таппаған ер азады,

басшысын таппаған ел азады.

Жер таусыз болмас, ел хансыз болмас.

Жігіті жүзге жеткен елді,

жүзі қара кемітер.

Елмен көгерген еленбес.

Жұрт бойдаққа қалды,

жүк тайлаққа қалды.

Жұрт ауызы — уәлі.

Жұртымның жұртында қалайын.

Кеңесті ел кем болмас.

Кең киім тозбайды, кеңесті ел азбайды.

Кеңескен ел азбайды, кен пішкен киім тозбайды.

Кісі елінде күркірегенше,

өз еліңде сіркіре.

Көлден кетсе жалбыз мұң,

елден кетсе, жалғыз мұң.

Опасызда отан жоқ.

Қалыптан шықсаң да, халықтан шықпа.

Қайраны жоқ көлден без,

қайырымы жоқ елден без.

Қара жерді жамандама,

қайтып сонда барарсың,

қауым елді жамандама,

қарғысына қаларсың.

Қатты жерге қақ тұрар,

ынтымақты елде бақ тұрар.

Қармақтың дәні болғанша,

бидайдың сабаны бол,

жаман елдің жақсысы болғанша,

жақсы елдің жаманы бол.

Ынтымақты елге ешкім жетпес,

ынтымағы кетсе, өкініші кетпес.

Менде болсын,

менде болмаса елде болсын.

Миға ерген дене азбайды,

милыға ерген ел азбайды.

Отан үшін отқа түс, күймейсің,

арың үшін арпалыс, өлмейсің.

Отансыз ұл — ормансыз бұлбұл.

Өз елім — алтын бесік,

жат елдің — түбі тесік.

Өз жұртын танымаған,

кісі еліне би бола алмас.

Саудагер — қасық, ел — теңіз.

Өзгеге ұл болғанша, өз еліңе құл бол.

Өзім үшін туыппын,

жұртым үшін өліппін.

Өз елімнің басымын,

басы болмасам сайының тасымын.

Өкпеден тиген жел жаман,

елінен безген ер жаман.

Ұлықсыз жұрт — бассыз дене.

Тау белгісі тас болар,

бай белгісі ас болар,

азған елдің белгісі —

біріне-бірі қас болар.

Шетте жүрсең тарығарсың,

туған елді сағынарсың.

Қасықтап алғанмен көл таусылмайды,

қанша ұры алғанмен ел таусылмайды.