Кеудемізге жалын ғып намыс отын жандырдық.
Қоламтадан күлдегі тұтандық қайта жаңғырдық.
Көк түркінің байрағын көтеріп көкке биікке,
Досымызды сүйінтіп жауымызды таң қылдық.
Бірлік үстем болғанда басқалармен тең болдық,
Айдарынан жел есіп айтшы кімнен кем болдық,
Ішке түссе іріткі өзекті өртеп өкініш,
Өзді өзіміз қырылып өзгелерге жем болдық.
КҮЛТЕГІН жазбаларынан.
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ПРЕЗИДЕНТІ
НАЗАРБАЕВ НҰРСҰЛТАН ӘБІШҰЛЫ Болашаққа бағдар Рухани жаңғыру.
КІРІСПЕ
Мен жыл басындағы Халыққа Жолдауымда,
Ие болған қазақстандықтардың қолдауына,
Жауап ретінде Уақыттың толғауына,
Үшінші жаңғыру басталғанын жарияладым.
Біз саяси реформаларды қолға алып,
Экономикалық жаңғыруды бастадық,
Озған отыз елдің қатарына кіреміз деп,
Алдыға мақсат қойып халыққа ұран тастадық.
Біздің алға қойған ұлы мақсатымыз жететін,
Соған жұмсалар күш қуатымыз кететін,
Санамызды ісімізден озық ететін,
Рухани жаңғырумен тікелей байланысты.
Баспасөз халықпен байланыс құралы,
Қалмау үшін халықтың көкейінде сұрағы.
Қойылған мақсатқа қалай жету туралы,
Ойларымды ортаға салғанды жөн көрдім.
ХХ І ҒАСЫРДАҒЫ ҰЛТТЫҚ САНА ТУРАЛЫ
Дүбірлі дүниенің басымдықтарына бағынып
Қалмайын десек нәсібемізден қағылып
Тозған таптаурын қағидалардан арылып
Өміршеңдігін дәлелдеген қағидалар керек
Мықтылармен тереземіз тең болуы үшін
Оза шапқан отыздың ішіндегі ел болу үшін
Күштілермен белдесетін бел болуы үшін
Біз қайта түлеп рухани жаңғыруымыз керек
Бізде әрбір қазақстандық ұлтқа жүзге бөлінбей
Тамшылардан құралған айдынды Балқаш көліндей
Өзін Біртұтас халықтың өкілі деп сезінсе
Онда бізге орын бар тарлан тарих төрінде
Ұлттың рухани тамырынан нәр алмаса
Содан нәр алып жаңғырып жаңармаса
Ұлттық жадын жоғалтпай жана алмаса
Жаңғыру емес жаңғырық болар далбаса
Мен халқымның төл тарихын талайлы
Салт дәстүрін таңғалдырған талайды
Өзегі етіп өркендеудің алдағы
Болашаққа сеніммен бет алуын қалаймын
БӘСЕКЕГЕ ҚАБІЛЕТТІЛІК
Ақылыммен бір нәрсе анық маған
Білім мен ізденуден жалықпаған
Бәсекеде бәсі басым халық қана
Баянды болашағын қамтамасыз етеді
Цифрлы Қазақстан қамту үшін тегісін
Шет тілін білу қажет нәрсе ел үшін
Мәдени және конфессияаралық келісім
Мұның бәрі болашақтың алғышарттары
Уақыттың талабына жауап қылып
Шет тілін білу компьютерлік сауаттылық
Мәдени ашықтық сияқты факторларды
Толық меңгеру болашаққа жауаптылық
Өмір бәйге секілді озғандар орын алады
Ұлттың табысты болуға ұмтылған талабы
Табиғи байлығының көптігімен емес
Бәсекеге қабілеттілігімен айқындалады
ПРАГМАТИЗМ
Бабаларымыз тұрмыс салтымен айтып кеткен мұны
Солардың қанымен өтелген туған жердің құны
Жер Ананы бағаламау жабайы мәдениетсіздік
Ал оны аялау мәдениеттіліктің шыңы
Туған жерді көркейту азаматтық борышың
Кіндік қаның тамған жер ата жұртың қонысың
Отанға деген құрмет от басынан басталады
Демейді ме ежелден дана қазақ сол үшін
Біз ата бабаларымыздан мирас боп қалған
Жүрегімізде жатталып санамызға сіңіп алған
Ұрпақтарын адастырмай тура жолға салған
Ізгі қасиеттерді қайта түлетүіміз қажет
Менменсіп дандайсыған кесірлі астамшылдық
Орынсыз сән салтанат пен жөнсіз ысырапшылдық
Ақылдының ісі емес ойлансаң пайым қылып
Ұлылықтың ұясы қарапайымдылық
Керісінше кішіпейілділік пен ұнамдылық
Қанағатшылдық,үнемшілдік пен ұстамдылық
Адамгершілік пен азаматтық қайырымдылық
Қаймағы бұзылмаған қазақы мінез құлық
Міне осылар мәдениеттіліктің белгісі
Орындалмас қиялдар сағым болып жоғалады
Сағым қуып сансоққандар қалай ғана оңалады
Тек болашаққа жіті көз тіккен бағдарлар ғана
Ел дамуының көгіне темірқазық бола алады
Өсетін ел өрекпімей өз мүмкіндіктерін санайды
Соған сәйкес жоспар жасап орындалғанын қалайды
Яғни реализм мен прагматизм ғана
Таяу онжылдықтардың ұраны болуға жарайды
ПРАГМАТИЗМ қолда барыңды байыппенен бағалап
Өз мүмкіндіктеріңді ақылмен толық шамалап
Алға қойған мақсатыңды санаменен саралап
Өзіңді өзің қамшылап үсті үстіне сабалап
Сол мақсатқа жету жолында тынбай еңбектену
ҰЛТТЫҚ БІРЕГЕЙЛІКТІ САҚТАУ
Бірінші міндет Уақыттың талабына бас ұрып
Қалмау үшін салпақтап көш соңында шашылып
Ұлттық сананың кемелденуін іске асырып
Оның көкжиегін мейлінше кеңейту керек
Екінші бүгінгі күннің сұранысына шақтап
Бізге артылған зор сенім мен үмітті ақтап
Ұлттық болмысымыздың өзегін бұзбай сақтап
Оның бірқатар сипаттарын өзгерту керек
Жершілдіктің мысалы бар ма бізге керегі
Жершілдікпен бөлінген қандай пайда береді
Алтау ала болса аузындағысынан айрылар
Төртеу түгел болса төбедегі келеді
Санасыздар бұл дерттен арыла қойған жоқ әлі
Саналылардың жүрегі Отаным деп соғады
Бәрімізде туған жердің перзенттеріміз
Бірақ ұлттық сана тұру керек бәрінен де жоғары
Біз қызметке алу білімімен бағаланатын
Ал қызметте өсуі біліктілігімен дараланатын
Жең ұшынан жалғасқандар жазаланатын
Келешекте жершілдіктен мүлде тазаланатын
Меритократиялық қоғам орнатып жатырмыз
Ұлттық код ұлттық жадымыз бен мәдениетіміз сақталмайынша
Кедергі келтірер кертартпа дағдылар ада күде тасталмайынша
ТІЛІМІЗДІҢ МЕМлекеттік мәртебесі ресми расталмайынша
Сөйтіп біздің санамызда сапалы өзгерістер басталмайынша
Ешқандай рухани жаңғыру мүмкін емес
Өз құндылықтарын сақтап бағаламағандардың
Өз елінен безініп өзгені жағалағандардың
Өзге тілде сайрап өз тілін табалағандардың
Өркениетті елдер үшін құндылығы жоққа тән
БІЛІМНІҢ САЛТАНАТ ҚҰРУЫ
Біз бүгінгі жаңаның ертең ақ ескіріп тозатын
Рұқсатсыз ақ өзгерістер есіктен кіріп төрге озатын
Хас жүйріктей бәйгеде делебесі қозатын
Сынаптай сырғыған жүрісі жылдам дәуірге аяқ бастық
Технологиялар дәуірінде кедергілерді жойған
Бұлжымас бір қағиданы шығармау керек ойдан
Құндылықтар жүйесінде білімді бірінші қойған
Ұлт қана толағай табыстарға қол жеткізеді
Сондықтан біз алдыңғылардан қалмау үшін
Солар секілді биіктерге самғау үшін
Самғағанда қанатымыз қарысып талмау үшін
Білімге ерекше басымдық беріп отырмыз
Зерделесең ақылмен білім өмір шырағы
Білім мен еңбек ұштасса нәтижесі шығады
Болашақты болжаған біздің дана бабалар
Бірді жықса білекті білімді мыңды жығады
Жаңа технологиялар дәуірі бүгінде
Табыстың кілті талас жоқ әрине білімде
Ағылшын тілін меңгеру уақыттың талабы
Себебі білімнің озығы ағылшын тілінде
ҚАЗАҚСТАННЫҢ РЕВОЛЮЦИЯЛЫҚ ЕМЕС ЭВОЛЮЦИЯЛЫҚ ЖОЛМЕН ДАМУЫ
Жолындағысын түгел жапырар алапат құйындай долы
Қаратүнектен айырып болмас түсініксіз оңы мен солы
ХХ ғасыр халқымыз үшін мейлінше қасіретке толы
Орны толмас шығындар әкелген өте зұлмат ғасыр болды
Біріншіден өзімізге ғана тән ұлттық дамуымыздың
Ықылым заманнан келе жатқан сара жолы қате деп танылып
Аяусыз біржолата күйретіліп қоғамдық құрылымның
Бізге мүлде жат үлгісі еріксіз күштеп таңылды
Екіншіден бұл шараның соңы ашаршылыққа ұласып
Қазақ қынадай қырылып кең даланы қайғы менен мұң басып
Елдің біраз бөлігі жансауғалап шетелге қашып қыр асып
Туған жермен қоштасып Елім айлап шұрқырасып жыласып
Халқымызға орасан зор демографиялық соққы жасалды
Үшіншіден ана тіліміздің қолдану аясы әбден тарылып
Өз тілін өгейсігендер өз ішімізден де көптеп табылып
Қазақша сөйлеу мәдениетсіздіктің белгісі деп танылып
Тіліміз бен мәдениетіміз құрдымға кете жаздады
Төртіншіден бодан болып тіліміз біздің байланды
Жер бетінде ядролық сынақтар салып ойранды
Одан қалса полигондар еліміздің біраз өңірлері
Экологиялық апат аймақтарына айналды
Еліміздің белгілі дәрежеде индустрияландырылуы
Әлеуметтік өнеркәсіптік инфрақұрылымдардың дамуы
Және жаңа интелегенцияның өсіп қалыптасуы
Бұл ХХ ғасырдың бізге берген игіліктері
Өмір орнында тұрған жоқ демек бізде дамыдық
Өзімізге жат қоғамдық құрылымды таныдық
Соған бейімделіп жетістіктерге жетіп жаңғырдық
Бірақ бұл отарланған аймақтың жаңғыруы еді
Еліміздің өркендеуі үшін революция қажет емес
Шешілмейтін мәселе жоқ ақылдасып кеңес
Қоғамның эволюциялық жолмен дамуы қағида ретінде
Мәңгілік тұмшаланудың синонимі емес
Біз Қазақстанды алып бір қазақы үй деп қарасақ
Саяси партиялар қоғамдық ұйымдарды уықтар деп санасақ
Ал олар уықтардың басты міндеті шаңырақты құлатпау
Екенін толық түсінсе бір бірімен ақыл қосып санасады
Әлемдегі оқиғаларды ой елегінен толық өткізіп
Одан қорытынды жасап оны халыққа жеткізу
Саяси партиялар мен қоғамдық ұйымдардың
Білім жүйесіндегі барлық құрылымдардың
Ауқымды дүниетанымдық рухани жұмысының
Ажырамас бір бөлігі болуы аса маңызды
САНАНЫҢ АШЫҚТЫҒЫ
ЖАҺандану дәуірінің қарыштап қадам басқан
Қарқынды өзгеріп жатқанына қарамастан
Сананың от басы ошақ қасынан әрі аспауы
Бұл қоғамдағы келеңсіздіктердің бастауы
Қоғам үшін пайдалы азаматтың зерегі
Болып тұрған біз үшін өте өткір керегі
Сананың ашықтығын дәлме дәл айшықтайтын
Зерденің үш ерекшелігін атап өткім келеді
Меніңше ең бірінші ерекшелігі зерденің
Көкірекпен көз салып ар жағына перденің
Ақылға салып қорытып естігенін көргенін
Дүйім дүниеден толық хабардар болуы
Екіншісі жаңа технологиялар ағыны әкелетін
Бүкіләлемдік бәсекеде басымдық әперетін
Ұтымды пайдаланғандар жемісін теретін
Барлық өзгерістерге дайын болу деген сөз
Үшіншісі өзгелердің тәжірибесін өзімізге алып
Ең озық деген жетістіктерін ақылға салып
Зерделеп зерттеп артықшылықтарын анықтап барып
Соны өз бойымызға сіңіре білуіміз керек
Өркендеп өскен экономикасы мен тұрмысы
Ұлттық жадысы бойында сақталған барлық үрдісі
Жапония мен Қытайдың бүгінгі келбеті
Мүмкіндіктерді тиімді пайдаланудың үлгісі
ҚОРЫТЫНДЫ
Мемлекет пен үлт қатып қалған дүние емес
Үнемі дамып отыратын тірі ағза іспетті
Себебі олар дағы заман ағымына сәйкес
Ұдайы жаңғырып жаңарып отыруға мІндеттіқ
Ұлы көштен қалмау үшін талпынғанымыз дұрыс
Жақсы өмір сүргің келсе өзгеруге тырыс
Сондықтан үнемі жаңғыруға деген ішкі ұмтылыс
Біздің дамуымыздың ең басты қағидасы
Екі дәуір түйіскен нағыз өліара шақта
Байсалдылық танытып басымызға қонған баққа
Жаңғыру мен жаңа идеялар арқылы біз
Жол ашуымыз керек баянды болашаққа.
Мен барша қазақстандықтар бойлап ойдың тереңін.
Әсіресе жас ұрпақ түйсініп өзіне керегін
Жаңғыру жөніндегі осынау ұсыныстардың
Маңызын жете терең түсінеді деп сенемін
Бірлік пен білім ақыл ой мен саналы еңбек
Кездесетін қиындықтардың барлығын да жеңбек
Ал өмір талабына сай өзгергісі келмегендер
Озғандардың қалың шаңына көміліп қала бермек
Озған отыз елдің қатарына кіреміз деп
Алдыға мақсат қойып халыққа ұран тастадық
Біздің алға қойған ұлы мақсатымыз жететін
Соған жұмсалар күш қуатымыз кететін
Санамызды ісімізден озық ететін
Рухани жаңғырумен тікелей байланысты
Баспасөз халықпен байланыс құралы
Қалмау үшін халықтың көкейінде сұрағы
Қойылған мақсатқа қалай жету туралы
Ойларымды ортаға салғанды жөн көрдім
ХХ ҒАСЫРДАҒЫ ҰЛТТЫҚ САНА ТУРАЛЫ
Дүбірлі дүниенің басымдықтарына бағынып
Қалмайын десек нәсібемізден қағылып
Тозған таптаурын қағидалардан арылып
Өміршеңдігін дәлелдеген қағидалар керек
Мықтылармен тереземіз тең болуы үшін
Оза шапқан отыздың ішіндегі ел болу үшін
Күштілермен белдесетін бел болуы үшін
Біз қайта түлеп рухани жаңғыруымыз керек
Бізде әрбір қазақстандық ұлтқа жүзге бөлінбей
Тамшылардан құралған айдынды Балқаш көліндей
Өзін Біртұтас халықтың өкілі деп сезінсе
Онда бізге орын бар тарлан тарих төрінде
Ұлттың рухани тамырынан нәр алмаса
Содан нәр алып жаңғырып жаңармаса
Ұлттық жадын жоғалтпай жана алмаса
Жаңғыру емес жаңғырық болар далбаса
Мен халқымның төл тарихын талайлы
Салт дәстүрін таңғалдырған талайды
Өзегі етіп өркендеудің алдағы
Болашаққа сеніммен бет алуын қалаймын
БӘСЕКЕГЕ ҚАБІЛЕТТІЛІК
Ақылыммен бір нәрсе анық маған
Білім мен ізденуден жалықпаған
Бәсекеде бәсі басым халық қана
Баянды болашағын қамтамасыз етеді
Цифрлы Қазақстан қамту үшін тегісін
Шет тілін білу қажет нәрсе ел үшін
Мәдени және конфессияаралық келісім
Мұның бәрі болашақтың алғышарттары
Уақыттың талабына жауап қылып
Шет тілін білу компьютерлік сауаттылық
Мәдени ашықтық сияқты факторларды
Толық меңгеру болашаққа жауаптылық
Өмір бәйге секілді озғандар орын алады
Ұлттың табысты болуға ұмтылған талабы
Табиғи байлығының көптігімен емес
Бәсекеге қабілеттілігімен айқындалады
ПРАГМАТИЗМ
Бабаларымыз тұрмыс салтымен айтып кеткен мұны
Солардың қанымен өтелген туған жердің құны
Жер Ананы бағаламау жабайы мәдениетсіздік
Ал оны аялау мәдениеттіліктің шыңы
Туған жерді көркейту азаматтық борышың
Кіндік қаның тамған жер ата жұртың қонысың
Отанға деген құрмет от басынан басталады
Демейді ме ежелден дана қазақ сол үшін
Біз ата бабаларымыздан мирас боп қалған
Жүрегімізде жатталып санамызға сіңіп алған
Ұрпақтарын адастырмай тура жолға салған
Ізгі қасиеттерді қайта түлетүіміз қажет
Менменсіп дандайсыған кесірлі астамшылдық
Орынсыз сән салтанат пен жөнсіз ысырапшылдық
Ақылдының ісі емес ойлансаң пайым қылып
Ұлылықтың ұясы қарапайымдылық
Керісінше кішіпейілділік пен ұнамдылық
Қаймағы бұзылмаған қазақы мінез құлық
Міне осылар мәдениеттіліктің белгісі
Қанағатшылдық үнемшілдік пен ұстамдылық
Орындалмас қиялдар сағым болып жоғалады
Сағым қуып сансоққандар қалай ғана оңалады
Тек болашаққа жіті көз тіккен бағдарлар ғана
Ел дамуының көгіне темірқазық бола алады
Өсетін ел өрекпімей өз мүмкіндіктерін санайды
Соған сәйкес жоспар жасап орындалғанын қалайды
Яғни реализм мен прагматизм ғана
Таяу онжылдықтардың ұраны болуға жарайды
ПРАГМАТИЗМ қолда барыңды байыппенен бағалап
Өз мүмкіндіктеріңді ақылмен толық шамалап
Алға қойған мақсатыңды санаменен саралап
Өзіңді өзің қамшылап үсті үстіне сабалап
Сол мақсатқа жету жолында тынбай еңбектену
ҰЛТТЫҚ БІРЕГЕЙЛІКТІ САҚТАУ
Бірінші міндет Уақыттың талабына бас ұрып
Қалмау үшін салпақтап көш соңында шашылып
Ұлттық сананың кемелденуін іске асырып
Оның көкжиегін мейлінше кеңейту керек
Екінші бүгінгі күннің сұранысына шақтап
Бізге артылған зор сенім мен үмітті ақтап
Ұлттық болмысымыздың өзегін бұзбай сақтап
Оның бірқатар сипаттарын өзгерту керек
Жершілдіктің мысалы бар ма бізге керегі
Жершілдікпен бөлінген қандай пайда береді
Алтау ала болса аузындағысынан айрылар
Төртеу түгел болса төбедегі келеді
Санасыздар бұл дерттен арыла қойған жоқ әлі
Саналылардың жүрегі Отаным деп соғады
Бәрімізде туған жердің перзенттеріміз
Бірақ ұлттық сана тұру керек бәрінен де жоғары
Біз қызметке алу білімімен бағаланатын
Ал қызметте өсуі біліктілігімен дараланатын
Жең ұшынан жалғасқандар жазаланатын
Келешекте жершілдіктен мүлде тазаланатын
Меритократиялық қоғам орнатып жатырмыз
Ұлттық код ұлттық жадымыз бен мәдениетіміз сақталмайынша
Кедергі келтірер кертартпа дағдылар ада күде тасталмайынша
Сөйтіп біздің санамызда сапалы өзгерістер басталмайынша
Ешқандай рухани жаңғыру мүмкін емес
Өз құндылықтарын сақтап бағаламағандардың
Өз елінен безініп өзгені жағалағандардың
Өзге тілде сайрап өз тілін табалағандардың
Өркениетті елдер үшін құндылығы жоққа тән
БІЛІМНІҢ САЛТАНАТ ҚҰРУЫ
Біз бүгінгі жаңаның ертең ақ ескіріп тозатын
Рұқсатсыз ақ өзгерістер есіктен кіріп төрге озатын
Хас жүйріктей бәйгеде делебесі қозатын
Сынаптай сырғыған жүрісі жылдам дәуірге аяқ бастық
Технологиялар дәуірінде кедергілерді жойған
Бұлжымас бір қағиданы шығармау керек ойдан
Құндылықтар жүйесінде білімді бірінші қойған
Ұлт қана толағай табыстарға қол жеткізеді
Сондықтан біз алдыңғылардан қалмау үшін
Солар секілді биіктерге самғау үшін
Самғағанда қанатымыз қарысып талмау үшін
Білімге ерекше басымдық беріп отырмыз
Зерделесең ақылмен білім өмір шырағы
Білім мен еңбек ұштасса нәтижесі шығады
Болашақты болжаған біздің дана бабалар
Бірді жықса білекті білімді мыңды жығады
Жаңа технологиялар дәуірі бүгінде
Табыстың кілті талас жоқ әрине білімде
Ағылшын тілін меңгеру уақыттың талабы
Себебі білімнің озығы ағылшын тілінде
ҚАЗАҚСТАННЫҢ РЕВОЛЮЦИЯЛЫҚ ЕМЕС ЭВОЛЮЦИЯЛЫҚ ЖОЛМЕН ДАМУЫ
Жолындағысын түгел жапырар алапат құйындай долы
Қаратүнектен айырып болмас түсініксіз оңы мен солы
ХХ ғасыр халқымыз үшін мейлінше қасіретке толы
Орны толмас шығындар әкелген өте зұлмат ғасыр болды
Біріншіден өзімізге ғана тән ұлттық дамуымыздың
Ықылым заманнан келе жатқан сара жолы қате деп танылып
Аяусыз біржолата күйретіліп қоғамдық құрылымның
Бізге мүлде жат үлгісі еріксіз күштеп таңылды
Екіншіден бұл шараның соңы ашаршылыққа ұласып
Қазақ қынадай қырылып кең даланы қайғы менен мұң басып
Елдің біраз бөлігі жансауғалап шетелге қашып қыр асып
Туған жермен қоштасып Елім айлап шұрқырасып жыласып
Халқымызға орасан зор демографиялық соққы жасалды
Үшіншіден ана тіліміздің қолдану аясы әбден тарылып
Өз тілін өгейсігендер өз ішімізден де көптеп табылып
Қазақша сөйлеу мәдениетсіздіктің белгісі деп танылып
Тіліміз бен мәдениетіміз құрдымға кете жаздады
Төртіншіден бодан болып тіліміз біздің байланды
Жер бетінде ядролық сынақтар салып ойранды
Одан қалса полигондар еліміздің біраз өңірлері
Экологиялық апат аймақтарына айналды
Еліміздің белгілі дәрежеде индустрияландырылуы
Әлеуметтік өнеркәсіптік инфрақұрылымдардың дамуы
Және жаңа интелегенцияның өсіп қалыптасуы
Бұл ХХ ғасырдың бізге берген игіліктері
Өмір орнында тұрған жоқ демек бізде дамыдық
Өзімізге жат қоғамдық құрылымды таныдық
Соған бейімделіп жетістіктерге жетіп жаңғырдық
Бірақ бұл отарланған аймақтың жаңғыруы еді
Еліміздің өркендеуі үшін революция қажет емес
Шешілмейтін мәселе жоқ ақылдасып кеңес
Қоғамның эволюциялық жолмен дамуы қағида ретінде
Мәңгілік тұмшаланудың синонимі емес
Біз Қазақстанды алып бір қазақы үй деп қарасақ
Саяси партиялар қоғамдық ұйымдарды уықтар деп санасақ
Ал олар уықтардың басты міндеті шаңырақты құлатпау
Екенін толық түсінсе бір бірімен ақыл қосып санасады
Әлемдегі оқиғаларды ой елегінен толық өткізіп
Одан қорытынды жасап оны халыққа жеткізу
Саяси партиялар мен қоғамдық ұйымдардың
Білім жүйесіндегі барлық құрылымдардың
Ауқымды дүниетанымдық рухани жұмысының
Ажырамас бір бөлігі болуы аса маңызды
САНАНЫҢ АШЫҚТЫҒЫ
Дүбірлі дүниенің қарыштап қадам басқан
Қарқынды өзгеріп жатқанына қарамастан
Сананың от басы ошақ қасынан әрі аспауы
Бұл қоғамдағы келеңсіздіктердің бастауы
Қоғам үшін пайдалы азаматтың зерегі
Болып тұрған біз үшін өте өткір керегі
Сананың ашықтығын дәлме дәл айшықтайтын
Зерденің үш ерекшелігін атап өткім келеді
Меніңше ең бірінші ерекшелігі зерденің
Көкірекпен көз салып ар жағына перденің
Ақылға салып қорытып естігенін көргенін
Дүйім дүниеден толық хабардар болуы
Екіншісі жаңа технологиялар ағыны әкелетін
Бүкіләлемдік бәсекеде басымдық әперетін
Ұтымды пайдаланғандар жемісін теретін
Барлық өзгерістерге дайын болу деген сөз
Үшіншісі өзгелердің тәжірибесін өзімізге алып
Ең озық деген жетістіктерін ақылға салып
Зерделеп зерттеп артықшылықтарын анықтап барып
Соны өз бойымызға сіңіре білуіміз керек
Өркендеп өскен экономикасы мен тұрмысы
Ұлттық жадысы бойында сақталған барлық үрдісі
Жапония мен Қытайдың бүгінгі келбеті
Мүмкіндіктерді тиімді пайдаланудың үлгісі
ҚОРЫТЫНДЫ
Өмірді қымыз құйылған зор саба деп елестетсек
Уақыт еске түсірер қымызды пісер піспекті
Мемлекет пен ұлт сол Уақыт піспек арқылы
Үнемі дамып отыратын тірі ағза іспетті
Ұлы көштен қалмау үшін қимылдағанымыз дұрыс
Қазақшалап айтқанда ұрыста болмас тұрыс
Сондықтан үнемі жаңғырып отыруға деген ішкі ұмтылыс
Біздің дамуымыздың ең басты қағидасы
Екі дәуір түйіскен нағыз өліара шақта
Байсалдылық танытып басымызға қонған баққа
Жаңғыру мен жаңа идеялар арқылы біз
Болашағымызды баянды етуге хақылымыз
Жолаушысымыз бәріміз өмір атты кеменің
Қазақстандықтар әсіресе жастар өзіне тауып керегін
Жаңғыру жөніндегі осынау ұсыныстардың
Маңызын жете терең түсінеді деп сенемін
Мен жастарға сенемін болашағы елімнің
Үкілеген үміттер ақтаңдар елдің сенімін
Сұлтанмахмұт айтқандай оттай лаулап жаныңдар
Таусылмайтын қазына біліммен қаруланыңдар
Жұдырықтай жұмылған ынтымақты болыңдар
Істеріңе мығым сөздеріңе тұрақты болыңдар
Көлеңкесін көп адам паналар саялы бәйтеректей
Тоңғандар жылынатын Кеудемізге жалын ғып намыс отын жандырдық
Қоламтадан күлдегі тұтандық қайта жаңғырдық
Көк түркінің байрағын көтеріп көкке биікке
Досымызды сүйінтіп жауымызды таң қылдық
Бірлік үстем болғанда басқалармен тең болдық
Айдарынан жел есіп айтшы кімнен кем болдық
Ішке түссе іріткі өзекті өртеп өкініш
Өзді өзіміз қырылып өзгелерге жем болдық
КҮЛТЕГІН жазбаларынан .
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ПРЕЗИДЕНТІ
НАЗАРБАЕВ НҰРСҰЛТАН ӘБІШҰЛЫ Болашаққа бағдар Рухани жаңғыру.
КІРІСПЕ.
Мен жыл басындағы Халыққа Жолдауымда
Ие болған қазақстандықтардың қолдауына
Жауап ретінде Уақыттың толғауына
Үшінші жаңғыру басталғанын жарияладым
Біз саяси реформаларды қолға алып
Экономикалық жаңғыруды бастадық
Озған отыз елдің қатарына кіреміз деп
Алдыға мақсат қойып халыққа ұран тастадық
Біздің алға қойған ұлы мақсатымыз жететін
Соған жұмсалар күш қуатымыз кететін
Санамызды ісімізден озық ететін
Рухани жаңғырумен тікелей байланысты
Баспасөз халықпен байланыс құралы
Қалмау үшін халықтың көкейінде сұрағы
Қойылған мақсатқа қалай жету туралы
Ойларымды ортаға салғанды жөн көрдім
ХХ ҒАСЫРДАҒЫ ҰЛТТЫҚ САНА ТУРАЛЫ
Дүбірлі дүниенің басымдықтарына бағынып
Қалмайын десек нәсібемізден қағылып
Тозған таптаурын қағидалардан арылып
Өміршеңдігін дәлелдеген қағидалар керек
Мықтылармен тереземіз тең болуы үшін
Оза шапқан отыздың ішіндегі ел болу үшін
Күштілермен белдесетін бел болуы үшін
Біз қайта түлеп рухани жаңғыруымыз керек
Бізде әрбір қазақстандық ұлтқа жүзге бөлінбей
Тамшылардан құралған айдынды Балқаш көліндей
Өзін Біртұтас халықтың өкілі деп сезінсе
Онда бізге орын бар тарлан тарих төрінде
Ұлттың рухани тамырынан нәр алмаса
Содан нәр алып жаңғырып жаңармаса
Ұлттық жадын жоғалтпай жана алмаса
Жаңғыру емес жаңғырық болар далбаса
Мен халқымның төл тарихын талайлы
Салт дәстүрін таңғалдырған талайды
Өзегі етіп өркендеудің алдағы
Болашаққа сеніммен бет алуын қалаймын
БӘСЕКЕГЕ ҚАБІЛЕТТІЛІК
Ақылыммен бір нәрсе анық маған
Білім мен ізденуден жалықпаған
Бәсекеде бәсі басым халық қана
Баянды болашағын қамтамасыз етеді
Цифрлы Қазақстан қамту үшін тегісін
Шет тілін білу қажет нәрсе ел үшін
Мәдени және конфессияаралық келісім
Мұның бәрі болашақтың алғышарттары
Уақыттың талабына жауап қылып
Шет тілін білу компьютерлік сауаттылық
Мәдени ашықтық сияқты факторларды
Толық меңгеру болашаққа жауаптылық
Өмір бәйге секілді озғандар орын алады
Ұлттың табысты болуға ұмтылған талабы
Табиғи байлығының көптігімен емес
Бәсекеге қабілеттілігімен айқындалады
ПРАГМАТИЗМ
Бабаларымыз тұрмыс салтымен айтып кеткен мұны
Солардың қанымен өтелген туған жердің құны
Жер Ананы бағаламау жабайы мәдениетсіздік
Ал оны аялау мәдениеттіліктің шыңы
Туған жерді көркейту азаматтық борышың
Кіндік қаның тамған жер ата жұртың қонысың
Отанға деген құрмет от басынан басталады
Демейді ме ежелден дана қазақ сол үшін
Біз ата бабаларымыздан мирас боп қалған
Жүрегімізде жатталып санамызға сіңіп алған
Ұрпақтарын адастырмай тура жолға салған
Ізгі қасиеттерді қайта түлетүіміз қажет
Менменсіп дандайсыған кесірлі астамшылдық
Орынсыз сән салтанат пен жөнсіз ысырапшылдық
Ақылдының ісі емес ойлансаң пайым қылып
Ұлылықтың ұясы қарапайымдылық
Керісінше кішіпейілділік пен ұнамдылық
Қаймағы бұзылмаған қазақы мінез құлық
Міне осылар мәдениеттіліктің белгісі
Қанағатшылдық үнемшілдік пен ұстамдылық
Орындалмас қиялдар сағжоғалады
Сағым қуып сансоққандар қалай ғана оңалады
Тек болашаққа жіті көз тіккен бағдарлар ғана
Ел дамуының көгіне темірқазық бола алады
Өсетін ел өрекпімей өз мүмкіндіктерін санайды
Соған сәйкес жоспар жасап орындалғанын қалайды
Яғни реализм мен прагматизм ғана
Таяу онжылдықтардың ұраны болуға жарайды
ПРАГМАТИЗМ қолда барыңды байыппенен бағалап
Өз мүмкіндіктеріңді ақылмен толық шамалап
Алға қойған мақсатыңды санаменен саралап
Өзіңді өзің қамшылап үсті үстіне сабалап
Сол мақсатқа жету жолында тынбай еңбектену
ҰЛТТЫҚ БІРЕГЕЙЛІКТІ САҚТАУ
Бірінші міндет Уақыттың талабына бас ұрып
Қалмау үшін салпақтап көш соңында шашылып
Ұлттық сананың кемелденуін іске асырып
Оның көкжиегін мейлінше кеңейту керек
Екінші бүгінгі күннің сұранысына шақтап
Бізге артылған зор сенім мен үмітті ақтап
Ұлттық болмысымыздың өзегін бұзбай сақтап
Оның бірқатар сипаттарын өзгерту керек
Жершілдіктің мысалы бар ма бізге керегі
Жершілдікпен бөлінген қандай пайда береді
Алтау ала болса аузындағысынан айрылар
Төртеу түгел болса төбедегі келеді
Санасыздар бұл дерттен арыла қойған жоқ әлі
Саналылардың жүрегі Отаным деп соғады
Бәрімізде туған жердің перзенттеріміз
Бірақ ұлттық сана тұру керек бәрінен де жоғары
Біз қызметке алу білімімен бағаланатын
Ал қызметте өсуі біліктілігімен дараланатын
Жең ұшынан жалғасқандар жазаланатын
Келешекте жершілдіктен мүлде тазаланатын
Меритократиялық қоғам орнатып жатырмыз
Ұлттық код ұлттық жадымыз бен мәдениетіміз сақталмайынша
Кедергі келтірер кертартпа дағдылар ада күде тасталмайынша
Сөйтіп біздің санамызда сапалы өзгерістер басталмайынша
Ешқандай рухани жаңғыру мүмкін емес
Өз құндылықтарын сақтап бағаламағандардың
Өз елінен безініп өзгені жағалағандардың
Өзге тілде сайрап өз тілін табалағандардың
Өркениетті елдер үшін құндылығы жоққа тән
БІЛІМНІҢ САЛТАНАТ ҚҰРУЫ
Біз бүгінгі жаңаның ертең ақ ескіріп тозатын
Рұқсатсыз ақ өзгерістер есіктен кіріп төрге озатын
Хас жүйріктей бәйгеде делебесі қозатын
Сынаптай сырғыған жүрісі жылдам дәуірге аяқ бастық
Технологиялар дәуірінде кедергілерді жойған
Бұлжымас бір қағиданы шығармау керек ойдан
Құндылықтар жүйесінде білімді бірінші қойған
Ұлт қана толағай табыстарға қол жеткізеді
Сондықтан біз алдыңғылардан қалмау үшін
Солар секілді биіктерге самғау үшін
Самғағанда қанатымыз қарысып талмау үшін
Білімге ерекше басымдық беріп отырмыз
Зерделесең ақылмен білім өмір шырағы
Білім мен еңбек ұштасса нәтижесі шығады
Болашақты болжаған біздің дана бабалар
Бірді жықса білекті білімді мыңды жығады
Жаңа технологиялар дәуірі бүгінде
Табыстың кілті талас жоқ әрине білімде
Ағылшын тілін меңгеру уақыттың талабы
Себебі білімнің озығы ағылшын тілінде
ҚАЗАҚСТАННЫҢ РЕВОЛЮЦИЯЛЫҚ ЕМЕС ЭВОЛЮЦИЯЛЫҚ ЖОЛМЕН ДАМУЫ
Жолындағысын түгел жапырар алапат құйындай долы
Қаратүнектен айырып болмас түсініксіз оңы мен солы
ХХ ғасыр халқымыз үшін мейлінше қасіретке толы
Орны толмас шығындар әкелген өте зұлмат ғасыр болды
Біріншіден өзімізге ғана тән ұлттық дамуымыздың
Ықылым заманнан келе жатқан сара жолы қате деп танылып
Аяусыз біржолата күйретіліп қоғамдық құрылымның
Бізге мүлде жат үлгісі еріксіз күштеп таңылды
Екіншіден бұл шараның соңы ашаршылыққа ұласып
Қазақ қынадай қырылып кең даланы қайғы менен мұң басып
Елдің біраз бөлігі жансауғалап шетелге қашып қыр асып
Туған жермен қоштасып Елім айлап шұрқырасып жыласып
Халқымызға орасан зор демографиялық соққы жасалды
Үшіншіден ана тіліміздің қолдану аясы әбден тарылып
Өз тілін өгейсігендер өз ішімізден де көптеп табылып
Қазақша сөйлеу мәдениетсіздіктің белгісі деп танылып
Тіліміз бен мәдениетіміз құрдымға кете жаздады
Төртіншіден бодан болып тіліміз біздің байланды
Жер бетінде ядролық сынақтар салып ойранды
Одан қалса полигондар еліміздің біраз өңірлері
Экологиялық апат аймақтарына айналды
Еліміздің белгілі дәрежеде индустрияландырылуы
Әлеуметтік өнеркәсіптік инфрақұрылымдардың дамуы
Және жаңа интелегенцияның өсіп қалыптасуы
Бұл ХХ ғасырдың бізге берген игіліктері
Өмір орнында тұрған жоқ демек бізде дамыдық
Өзімізге жат қоғамдық құрылымды таныдық
Соған бейімделіп жетістіктерге жетіп жаңғырдық
Бірақ бұл отарланған аймақтың жаңғыруы еді
Еліміздің өркендеуі үшін революция қажет емес
Шешілмейтін мәселе жоқ ақылдасып кеңес
Қоғамның эволюциялық жолмен дамуы қағида ретінде
Мәңгілік тұмшаланудың синонимі емес
Біз Қазақстанды алып бір қазақы үй деп қарасақ
Саяси партиялар қоғамдық ұйымдарды уықтар деп санасақ
Ал олар уықтардың басты міндеті шаңырақты құлатпау
Екенін толық түсінсе бір бірімен ақыл қосып санасады
Әлемдегі оқиғаларды ой елегінен толық өткізіп
Одан қорытынды жасап оны халыққа жеткізу
Саяси партиялар мен қоғамдық ұйымдардың
Білім жүйесіндегі барлық құрылымдардың
Ауқымды дүниетанымдық рухани жұмысының
Ажырамас бір бөлігі болуы аса маңызды
САНАНЫҢ АШЫҚТЫҒЫ
Дүбірлі дүниенің қарыштап қадам басқан
Қарқынды өзгеріп жатқанына қарамастан
Сананың от басы ошақ қасынан әрі аспауы
Бұл қоғамдағы келеңсіздіктердің бастауы
Қоғам үшін пайдалы азаматтың зерегі
Болып тұрған біз үшін өте өткір керегі
Сананың ашықтығын дәлме дәл айшықтайтын
Зерденің үш ерекшелігін атап өткім келеді
Меніңше ең бірінші ерекшелігі зерденің
Көкірекпен көз салып ар жағына перденің
Ақылға салып қорытып естігенін көргенін
Дүйім дүниеден толық хабардар болуы
Екіншісі жаңа технологиялар ағыны әкелетін
Бүкіләлемдік бәсекеде басымдық әперетін
Ұтымды пайдаланғандар жемісін теретін
Барлық өзгерістерге дайын болу деген сөз
Үшіншісі өзгелердің тәжірибесін өзімізге алып
Ең озық деген жетістіктерін ақылға салып
Зерделеп зерттеп артықшылықтарын анықтап барып
Соны өз бойымызға сіңіре білуіміз керек
Өркендеп өскен экономикасы мен тұрмысы
Ұлттық жадысы бойында сақталған барлық үрдісі
Жапония мен Қытайдың бүгінгі келбеті
Мүмкіндіктерді тиімді пайдаланудың үлгісі
ҚОРЫТЫНДЫ
Өмірді қымыз құйылған зор саба деп елестетсек
Уақыт еске түсірер қымызды пісер піспекті
Мемлекет пен ұлт сол Уақыт піспек арқылы
Үнемі дамып отыратын тірі ағза іспетті
Ұлы көштен қалмау үшін қимылдағанымыз дұрыс
Қазақшалап айтқанда ұрыста болмас тұрыс
Сондықтан үнемі жаңғырып отыруға деген ішкі ұмтылыс
Біздің дамуымыздың ең басты қағидасы
Екі дәуір түйіскен нағыз өліара шақта
Байсалдылық танытып басымызға қонған баққа
Жаңғыру мен жаңа идеялар арқылы біз
Болашағымызды баянды етуге хақылымыз
Жолаушысымыз бәріміз өмір атты кеменің
Қазақстандықтар әсіресе жастар өзіне тауып керегін
Жаңғыру жөніндегі осынау ұсыныстардың
Маңызын жете терең түсінеді деп сенемін
Мен жастарға сенемін болашағы елімнің
Үкілеген үміттер ақтаңдар елдің сенімін
Сұлтанмахмұт айтқандай оттай лаулап жаныңдар
Таусылмайтын қазына біліммен қаруланыңдар
Жұдырықтай жұмылған ынтымақты болыңдар
Істеріңе мығым сөздеріңе тұрақты болыңдар
Көлеңкесін көп адам паналар саялы бәйтеректей
Тоңғандар жылынатын Күндей шуақты болыңдар
Бірлік пен білім ақыл ой мен саналы еңбек
Кездесетін қиындықтардың барлығын да жеңбек
Ал өмір талабына сай өзгергісі келмегендер
Озғандардың шаңына көміліп қала бермек
Күндей шуақты болыңдар
Бірлік пен білім ақыл ой мен саналы еңбек
Кездесетін қиындықтардың барлығын да жеңбек
Ал өмір талабына сай өзгергісі келмегендер
Озғандардың шаңына көміліп қала бермек
Үшіншісі өзгелердің тәжірибесін өзімізге алып
Ең озық деген жетістіктерін ақылға салып
Зерделеп зерттеп артықшылықтарын анықтап барып
Соны өз бойымызға сіңіре білуіміз керек
Өркендеп өскен экономикасы мен тұрмысы
Ұлттық жадысы бойында сақталған барлық үрдісі
Жапония мен Қытайдың бүгінгі келбеті
Мүмкіндіктерді тиімді пайдаланудың үлгісі
ҚОРЫТЫНДЫ
Өмірді қымыз құйылған зор саба деп елестетсек
Уақыт еске түсірер қымызды пісер піспекті
Мемлекет пен ұлт сол Уақыт піспек арқылы
Үнемі дамып отыратын тірі ағза іспетті
Ұлы көштен қалмау үшін қимылдағанымыз дұрыс
Қазақшалап айтқанда ұрыста болмас тұрыс
Сондықтан үнемі жаңғырып отыруға деген ішкі ұмтылыс
Біздің дамуымыздың ең басты қағидасы
Екі дәуір түйіскен нағыз өліара шақта
Байсалдылық танытып басымызға қонған баққа
Жаңғыру мен жаңа идеялар арқылы біз
Болашағымызды баянды етуге хақылымыз
Жолаушысымыз бәріміз өмір атты кеменің
Қазақстандықтар әсіресе жастар өзіне тауып керегін
Жаңғыру жөніндегі осынау ұсыныстардың
Маңызын жете терең түсінеді деп сенемін
Мен жастарға сенемін болашағы елімнің
Үкілеген үміттер ақтаңдар елдің сенімін
Сұлтанмахмұт айтқандай оттай лаулап жаныңдар
Таусылмайтын қазына біліммен қаруланыңдар
Жұдырықтай жұмылған ынтымақты болыңдар
Істеріңе мығым сөздеріңе тұрақты болыңдар
Көлеңкесін көп адам паналар саялы бәйтеректей
Тоңғандар жылынатын Күндей шуақты болыңдар
Бірлік пен білім ақыл ой мен саналы еңбек
Кездесетін қиындықтардың барлығын да жеңбек
Ал өмір талабына сай өзгергісі келмегендер
Озғандардың шаңына көміліп қала бермек
Материалды көшіріп жариялау үшін редакцияның немесе автордың жазбаша, ауызша рұқсаты қажет және Adebiportal.kz порталына гиперсілтеме берілуі тиіс. Авторлық құқық сақталмаған жағдайда ҚР Авторлық құқық және сабақтас құқықтар туралы заңымен қорғалады. adebiportal@gmail.com 8(7172) 57 60 14 (ішкі - 1060)
Мақала авторының көзқарасы редакцияның көзқарасын білдірмейді.
