Ешкімді сүйе алмау өліммен тең: «Норвег орманы» жайлы ой

«Steppe&world» баспасы атақты «Норвег орманың» қазақ тіліне басып шығарғаны оқырмандар үшін қуанышты жаңалық болды. Харуки Муракамидың бұл романы жазушыны бүкіл әлемге атақты етіп қана қоймай, әлем әдебиетіне жапонша махаббат, өмір сүру, достасу, айрылысу һәм өлу туралы таңбалап кетті.

Роман алпысыншы жылдардағы студенттік өмірді суреттейді, басты кейіпкерлер: Торю Уатанабе, Наоко және Мидори. Уатанабе мен Наокоға бала кезгі досы Кизукидің қазасы ауыр қайғы болып жабысады. Кизуки Наоконың алғашқы махаббаты әрі сырласы. Уатанабе болса осы екеуінің арасын одан әрі бекіткен көпір сынды. Қазадан сон Уатанабе мен Наоконың арасы одан сайын жақындай түседі. Бірақ, жазушының шешімі бойынша өлім елесі бұлардың да арасынан өтеді.

Шығарманың тұла бойынан Уатанабенің есею жолын да көруге болады. Оның еркін әрі сұлу Мидоримен жолығуы, тұңғиыққа батып бара жатқан кезінен суырып алады. Сол кезгі сәнге сай қысқа шаш, қысқа етекті белдемше, анық сөйлеп, батыл қадам жасауы жас жігітті таңғалдырады. Мидори жаңа өмірдің символы болса, Наоко бұрынғының қимас елесі, тәтті естеліктері болып бейнеленеді. Муракамидың бұл шығармасынан тағы да бір ерекше образды көруге болады, ол Уатанбенің досы - Нагасауа. Нагасауа ауқатты жердің баласы, ақылды, керегінше қу. Өмірге жеңіл қарайды. Ақша мен әйел ол үшін тек ойыншық. Бар мен кафе, ресторан, арақ-шарап, қыз-қырқын: Нагасауаның ең әлсіз жері. Ал оның ақсүйек қалыңдығы Хацумидан жапондардың ұстамдылығы мен тәкаппарлығы көрінеді. Уатанабе мен Нагасауның өмірге деген көзқарасы екі түрлі болғандықтан да екеуі тек көңіл көтеру үшін қосылады. Бас кейіпкердің нағыз достық пейілін тек Мидоримен ара-қатынасынан көре аламыз.Наокомен бірге психиатриялық ауруханада жатқан Рейко Наоконы ана өмірге жетелеуші, ал өзі соның қалған өмірін сүріп, оның орнында қалғандай. Наоко киімдерін тек соған қалдырып кетуі де оқырманға бір белгі жолдаған сынды.

Муракамидың романындағы секс тек физикалық құбылыс қана емес, адам рухымен тікелей байланысты, соны суреттеуші қастерлі түсінік. Секс - ішкі күйді, өмірді айқындайтын фактор. Наоконың ана өмірге аттанып кете салуына да сол себепкер. Себебі ешкімді сүйе алмау өліммен тең.

Кейін Уатанабе осылардың бәрін ұшақта отырып есіне алады. Алпысыншы жылдардағы Жапония, ереуілдер, жастық шақ, махаббат, бәрі Beatles тобының «Norwegian wood» әнінің ішіне сыйып кеткендей көрінеді оған.

Романнан цитаталар:

Жұрттың бәрі жапа-тармағай оқитын кітаптарды оқысаң, солар сияқты ойлап кетесің.

 

Көзімді жұмып, оқып шыққан кітабымды қолыма ұстағанда, оның хош иісі мұрныма келетін. Маған осыдан артық бақыттың керегі де жоқ еді.

 

- Сені жақсы көрем, Мидори. Қатты жақсы көрем.

- «Қатты» деген қалай сонда?

- Көктемдегі аюдай.

- «Көктемдегі аюдай» ...? – деп қайтадан басын көтерді.

– Ол не деген сөз?

- Көктемнің бір жаймашуақ күні көк шалғында келе жатырмын деп ойла. Алдыңнан мамық жүнді сүйкімді қонжық шығады да, «Сәлем, сұлуым! Менімен домалап ойнағанға қалай қарайсың?» дейді. Оған қосылып аласың да, күні бойы қалың беденің ішінде екеуің құшақтасып ап домалап ойнайсыңдар. Күшті емес пе?

 

Ең бастысы, адам уақытынан бұрын күйремеуі керек. Ақылымды тыңдасаң, салың суға кетпесін, мықты бол! Тіпті жағдай қиындап, шамаң келместей боп жатса да, сасқалақтамай, бәрін сабырмен істеу керек. Кез келген мәселе бірден шешілмейді. Төзім керек. Сабыр етсең, бірте-бірте орнына келеді. Осылай қылуға дәтің жете ме сенің?

 

Маған керегі – эгоизм. Мінсіз эгоизм. Оны саған түсіндірер болсам, мысалы, құлпынай қосылған тәтті нан жегім келеді деймін. Оны естіген сен бәрін тастай саласың да, құлпынай қосылған тәтті нан алуға жүгіресің. Сосын оны алып екі өкпеңді қолына ұстап жетесің. Ал мен болсам «енді оны жегім келмей қалды» деймін де, тәтті нанды терезеден лақтырып кеп жіберем.