Подкасттар

Еркін сөздің бүгінгі қонағы композитор Кентау Назарбек. Тақырып - қазақ ән өнерінің жай-күйі. Оның өткені мен бүгінін, жағымды-жағымсыз бет алысын қаузадық. 

Бұл шығарылымда «Қазаншының өз еркі, қайдан құлақ шығарса» атты мәтелді арқау ете отырып, аталған мәтелдің шығу негізіне болжам жасалады. Сондай-ақ қазанға қатысты ұлттық ұғымдар қарастырылып, олардың тәрбиелік мәнін ашып көрсету көзделді.

Бұл шығарылым «Қазақтың төл өнері – айтысқа» арналады. М.Әуезов «Сөз барымтасы» деп бағалаған айтыстың бүгінгі хал-жағдайы, өткені мен келешегі жайлы кезінде айтыс сахнасында өнер көрсеткен, әдебиеттанушы Асылбек Байтанұлымен өткір сұхбат ұйымдастырылды.

Ноаһ Хараридің Sapiens кітабы туралы талқылау оқырман, тыңдарман назарына ұсынылып отыр.

Еркін сөздің бүгінгі қонағы ҚР Ұлттық музейініӊ Жазба ескерткіштерді зерттеу бөлімінің жетекшісі Көкебаев Дархан. Тақырып - Музейлерімізді насихаттап, шетелдік туристерді тартуға не кедергі? Музей төңірегіндегі басқа да мәселелерді кеңінен талқыладық.

Еркін сөздің бүгінгі қонағы көрнекті ақын Сұраған Рахметұлы. Қазақ поэзиясының бет алған бағыт-бағдары сөз болды. Ақынның қоғамдағы орны жайлы мәселелер қозғалды. 

Бүгінгі «Еркін сөздің» қонағы ақын, сазгер, әнші, аудармашы, журналист Серік Әбілұлы. «Дариға-ай», «Шолпан», «Самал», «Күміс жебе», «Қобыз сарыны», «Аққу арман» жыр жинақтарының авторы. Сондай-ақ, жиырмадан астам әннің авторы. Тағы алпыстан астам әнге сөз жазған. Одан бөлек қазақтың таңдаулы 60 әнін қытай тіліне аударып, Қытай қазақтары арасында кең тараған 200 халық әнін, 500 күй жинап, таспаға түсірген тұлға.

ХХІ ғасырдағы абайтанудың жаңаша ізденістері мен бағыттары; Абай ілімін жас ұрпаққа насихаттау: Әлемнің озық он тіліне ақын шығармаларын аудару мәселелері; Ақын шығармаларының өзектілігі төңірегінде ғалым, философия докторы (PhD)., Семей қаласындағы Шәкәрім атындағы мемлекеттік университетінің ұстазы Арай Қанапияқызымен сұхбат. 

Әбу Насыр әл-Фараби кім? Оның қазаққа қатысы қандай? Әл-Фарабиді ұлықтау арқылы біз нені ұтамыз?

Қырғыз бен қазақ әдебиеті ертеден туыстас. Екі елдің мәдени-әдеби байланыстары күн сайын нығайып, жақындасып келеді. Қырғыз-қазақ халықтарының достығын нығайтуға, өзара рухани кемелденуіне зор үлес қосып жүрген «Еркін сөздің» бүгінгі қонағы ақын, аудармашы Перизат Алмазқызы.

Өзі туралы: «Жазуды доғарған күні өмірім де тоқтайтын шығар», - деген Тецуо Миура ХХ ғасырдағы жапон прозасының көрнекті өкілі. Бүгін өздеріңізге атақты қаламгердің «Ара» әңгімесінен үзінді ұсынамыз. Шығармада ері мен әйел арасындағы қарым-қатынас өте астарлы һәм нәзік суреттеулер арқылы беріледі. Әңгіменің толық нұсқасын мына жерден оқи аласыз.

Өзі туралы: «Жазуды доғарған күні өмірім де тоқтайтын шығар», - деген Тецуо Миура ХХ ғасырдағы жапон прозасының көрнекті өкілі. Бүгін өздеріңізге атақты қаламгердің «Ара» әңгімесінен үзінді ұсынамыз. Шығармада ері мен әйел арасындағы қарым-қатынас өте астарлы һәм нәзік суреттеулер арқылы беріледі. Әңгіменің толық нұсқасын мына жерден оқи аласыз.

Ұлы ғалым Әбу Насыр әл-Фарабидің Қайрымды қала тұрғындары еңбегі қай жылы жазылды? Ондағы адамзат баласын ізгілікке шақырған трактаттардың қазіргі күнгі маңызы қандай? Фараби сөзі аудиопадкастының бүгінгі шығарылымында ссы және т.б. сұрақтар төңірегінде сөз болады. 

Бір мақалдың мәні аудиоподкастында барымтаның мән-жайы, барымта сөзінің қазіргі қазақ журналистикасында қолданылу мәнісі, барымта туралы мақал-мәтелдер мәйегі жан-жақты талқыланады.

Әл-Фараби шұғылданбаған ғылым саласы аз деуге болады. 1150 жылдық мерейтойын атап өтілуіне орай Әбу Насыр әл-Фараби бабамыздың өзі түрен салған немесе өзіне дейінгі негіздеген ғылым саласына қатысты туралы цикльдік мақаламызда фарабтық ғұламаның музыкатануға қосқан зор үлесі «Музыка туралы үлкен кітап» еңбегі туралы қарастыратын боламыз.
 

Немістің лингвист ғалымы Август Шлейхер: «Тіл де биологиялық ағза сияқты туады, яғни өседі, өледі», - деген жоқ па еді. Жер бетінде айына екі тіл мәңгілікке жойылады екен. Ғалым сөзінің дәлелі осы емес пе? Миллиондаған халықтың қолданысындағы қазақ тіліне төніп тұрған мұндай қауіп, әрине жоқ. Бірақ та осылай екен деп арқаны кеңге салуға және болмайды. Баршамыздың бұл тұрғыдағы басты мақсатымыз – қазақ тілін дамыту емес, қазақ тілінің қолданылу аясын кеңейтуге, қазақ тілді ортаның санын молайтуға, қазақ тілінің күнделікті қолданысындағы кемшілік-кінәраттарға бей-жай қарамай, өзара талқыға салып үн қатып отыруға үлес қосу деп білеміз.
 

Сүлде мен сүлдердің тіліміздегі байланысы туралы аз-кем қарастыруымыз осы болды. Артық кеткен, кем қалған тұсы болса, жалпы көпшілік қауымның пікір-дәйегі арқылы толығар деп сенеміз.

Біз бүгін Әбу Насыр әл-Фараби бабамыздың поэзия теориясына қатысты еңбегіне тоқталамыз.

Шай ішіп үйренген қымыз деп қыстамайды - комфорттан шыққысы келмейтін адам туралы сөз.

Өлімнен ұят күшті. Неге?