Tarihe bilinçli şekilde yaklaşılmadığında, bu ikilemin farkına varmak bile mümkün değil. İşte bu durum, geçmişin kimi temel derslerine yönelmek için uyarıcı bir etki olmuştur. 

Basit ve ebedi sorular; biz kimiz(?), nereden geliyoruz(?), tarihin kimi zaman mistik ve sisli, kimi zamansa kör edici parlaklıkta ve netlikteki seyri bizi nereye götürüyor? Her halk için ebedi olan bu sorulara, mutlak bir kesinlik ve açıklıkla, yalnızca yaratıcının kendisi cevap verebilir. Tarihçi yada yazar, insanüstü bu görevi omuzlandığında, gelecek kuşakların belleğinde naif bir hayalci olarak kalma riskini de yüklenmektedir.