Арқаның ай-жұлдызды ерттеп мінген аруы еді…

Халқымыз ақын қыздарына кенде емес қой. Бір ғана сонау ХІХ ғасырдағы Ұлбикені, Сараны, берідегі Шолпан Иманбаеваны, Мәриям Хакімжанованы, Тұрсынхан Әбдірахманованы, Марфуға Айтхожинаны айтсақ та болады. Ал Фариза Оңғарсынованың орны тіпті бөлек екені қалың алашқа аян. Фариза апай тұтас бір ақындық мектепті қалыптастырды. Сол мектептің түлегі десе де болады біздің сөз етіп отырған Марфуғаны. Өзі сұлу Көкше өңірінен, мұнда да Ақан сері мен Үкілі Ыбырайды қойғанда, бертіндегі тұйғынды жырлы Төлеген Қажыбай мен ақберен ақын Баянғали Әлімжан қандай! Міне, осы өлкеде туып-өскен Марфуғаштың ақын болмауы мүмкін емес еді.

Марфуға–табиғи ақын. Нәтінде, шын ақын жыр жазбайды, оған жырлар көктен келіп құйылады. Міне, осындай шайыр екен Марфуға.

Қандай ғажап көрініс!

Марфуға – бір қолымен бөбегін, бір қолымен әлемді тербеткен ақын. Әлемді жүйрік сұңғыла қаламымен тербеткен. Иә, дәл солай. Ақын ойлары мазасыз.

Ол туған жердің де, тілдің де тағдырына шыр-пыр болады, осынау ұлан-ғайыр жерімізді қасықтай қаны, түймедей тері қалғанша сақтап қалған жауынгер аталарымызды, сол үшін көз жасын көл қылған алып аналарымызды жырлайды.

Ақын қыз әкесіз жетім қалып, көбіне әжесі мен атасының аялы құшағында өседі. Бір жерде ол:

Рас қой, шынында да.

Марфуға поэзияға жаңа серпін, жаңа тіркестер әкелген. Мәселен, «Менің Атлантидам» немесе «Тобылғы түн». Осы мұғдарда «Қазығұрт» баспасынан шығарған кітабы да «Тобылғы түн» деп аталған. Мұндай сонылық бұрын-соңды болмаған қазақ лирикасында. Және де ол төрттаған-рубаи циклінде де өзіндік қолтаңба, өзіндік ой айта алған:

Ақын өткен тарихымыздағы зобалаң жылдардан да ой түйеді:

Ақын жүрегінің кардиог­раммасы дүниенің барлық қайғы-қасыреті мен қуаныш-жұбанышын асқан сезімталдықпен суреттей біледі.

Жас қыран парлап ұшады, хас қыран барлап ұшады. Марфуға поэзияда парлап та, барлап та ұшқан ақын. Ол жастық шақты да, махаббатты да келістіре, иін қандыра жырлай білді.

Кезінде татар ақыны Мұса Жәлелдің «Моабит дәптері» атты кітабы әдебиет бойынша Лениндік сыйлыққа ұсынылғанда комиссия мүшесі ретіндегі ұлы жазушымыз Мұхтар Әуезов «ақын түрменің темір торында, тар қапасында жатып махаббат туралы өлеңдер жазған, бұл сұмдық керемет емес пе» деп, комиссияның қалған мүшелерін иландырып, Мұсадай ақынға сол замандағы ең жоғарғы сыйлық – Лениндік сыйлықты әпергізген. Ал 90-шы жылдардан бастап еліміз нарық қыспағында болып, жұрт жұмыссыз, нәпақа таба алмай жүрген кезде Марфуға да махаббат жырларын төгілдірген ғой:

Жалпы, әйел азаматтарына өлең мен отбасыны қатар алып жүру оңай емес. Тұрмыс тауқыметі, қызметтегі келеңсіздіктер әйелдің, оның үстіне ақынның жүйкесін жұқартатыны белгілі. Бір қолымен қалам ұстап, бір қолымен баланы құшақтап Марфуға да өстіп талай жауһар дүниені келтірді-ау!

Абзал ақын, ақжарма күйді жүрегінен мөлдірете білген Марфуға шайырдың ақындық кредосы – азаматтық! Ол жоғары биік азаматтық пафоспен туған өлкені, достарын, айналасын, жалпы қоғамды жырлай, тіпті сынай да білді. Ол тіпті бұрынғы бай мен қазіргі байшыкештерді салыстырып баға береді, сипаттайды. Ол ұлы тұлғаларымыз Абай мен Ақан серіге, Шәмші мен Мәриям Хакімжановаға арнау жырлар жазып, оқырманын сусындатқан. Тіпті Шәмші ағасымен кездескенін керемет суреттеген:

Ақын қашанда табиғатпен егіз. Өзінің Көкшесін, ақ балтырлы қайыңдары сылаңдаған, аққулары айдынында қылаң­даған Бурабайын қалай бейне­лейді десеңізші:

Марфуға – поэзиялық, ақын­дық домбырасын шебер шерте білген шын шайыр, шын суреткер. Әттең, ғұмыры қысқа болды. Біз, өзіміз хас таланттарды тірі кезінде сыйлай, құрметтей білмейміз ғой, сондай жаратылысымыз, сондай халықпыз. Әйтпесе Марфуға маңдайалды ақын қыз ретінде талай марапат пен құрметке ие болуы керек еді, тек әйтеуір «ҚР Мәдениет қайраткерін» иеленіпті, соған да шүкіршілік дейміз. Оның жары Есенгелді Сүйінов те ақын, қаламгер, сол өздері бірге ашқан «Есіл» газетін шығарып келеді, өздерінің аяулы балапандарын өсіріп бағуда.

Қазақ баласы өлең-жырды сүйеді, өлең-жырды сүйсе Марфуға да көкіректерінде жүреді, ұмытылмайды, мен оған бек сенем! Марфуға, сен біздермен біргесің, аққу қанатың қайырылса да, ел-жұртың сенің жырларыңмен сусындап, мәңгілік оларды сақтай біледі!

Марфуға қазірде о дүниелік болып, жер бесікте тербетілсе де, оның жырлары күллі әлемді тербете береді!