Мейірхан Ақдәулет. Ақты жұлдыз тас төбемнен «ағалап»...

ГҮЛ – ЖУСАН

Гүлді аяймын – өмірі өзін алдап, текке өткен –

...Шыншыл өскін көрмедім,

Жусан,

Шеңгел,

Көкпектен!

Үзік-үзік

күлкің мен көлгірсуің, тепкіңнің

бәрін ...Өмір,

Мәжнүнге лайық бақыт деп білдім.

Айыптымын алдыңда,

арнамадым гүлге өлең —

Гүлдің солып,

Бояудың оңатынын білген ем,

Мен жусанға інімін. Шеңгел болып кектенем —

Көкпек жаққан көне үйдің

көжесімен көктегем.

...Орманы кем,

Дүрдараз — тобылғысы, жыңғылы,

сортаңы мол,

суы ащы, кең Даланың Мұңды ұлы

Тарта туса тегіне – түкірмейді жалғанға,

Жанға қонса жалғыз шаң, айналады арланға!

Ділі — жусан,

қиялы — қыпшақы ердің Тарланы,

Жылқы мүсін болмысы. Сордан кермек арманы,

Мұңы – Қобыз,

төзімі болдыртардай түйені,

Домбырасы – дұғасы,

Сөзі – серті киелі.

Қыран түгіл,

Қарғасы қара ойды ұғар қиядан

Осы Дала — Отаным. Ұқсамауға – ұялам.

Бақыт, байлық,

ас пен той,

шексіз шаттық, мұң - нала.

Дана,

даукес,

батыр ез... —

Бәрін көрген бұл Дала,

Танып кетпей

тірліктің бағзы әуені — Күйбеңнен,

Өзгені де,

өзін де алдамауға үйренген.

Жусанымын мен соның.

«Гүл ғұмыры баянсыз!» —

Күліп тұрып айтатын ақ сырым да — аяусыз,

Осы — менмін, ей, Өмір,

сертім — жалқы, мінім — мың.

Аяп айтам атын да

есебі жоқ гүліңнің!

КҮЗ. ТОБА

Ақты жұлдыз тас төбемнен «ағалап»,

Арашаға түспедім.

Салдақы түн сақ-сақ күлді табалап,

бармағымды тістедім.

- Жаз өт-ті! – деп жасыл бояу

жылайды –

мен қайтейін,сарғаяр.

Қарғағансып қараңғыны–Құдайды –

қалтыраған шам да – аяр.

«Туған екем – өлерімді білем мен,

таңды қарғап күн батар....

Сынық сәуле күтіп қайтем біреуден,

қай жанарды құрғатам?»

Ж-жа-алға-ансың-ң! – деп,Мәңгіліктің

жағасын

жұлқылап ем,қыңбады.

Жесір-өмір жұбатады баласын

жырым-жырым құндағы...

Мың ғасырлық Мәңгі ойынның мәні –

осы.

Бояуы,тек көнерген.

Ме-ен?

...сәбимін

сенімі мен дәмесі

өзінен Зор,

өлермен...

КЕШ. ЖАЛҒЫЗДЫҚ

Ақырзаман орнайды енді –

Күн өлді

Қып-қызыл боп ұяттан.

Өкінердей ештеңе жоқ.

Біреуді

өп-өтірік жұбатпан...

«Есі ауысқан дүниеден жалықтым –

емексірдей не бар, ал?...

елесіндей Жұмақ пенен Тамұқтың

Көргенің мен Көкейкестің кереғар!

Өмір деген осы болса...

шыдармын,

өшпейтін де өнбейтін...

Мен тәңірдің зо-ор қатесі шығармын

өзі ғана жөндейтін?...

Елге еліктеп

қуанғансып жүремін,

жылағансып мен несін? –

Құл құлықсыз көтереді білегін,

Патша – қуыс кеудесін...

Досым да жоқ,

дұшпаным да жоқ менің –

бәрін үнсіз кешіргем.

Өліп едім – өмір өтіп кетпеді –

шықпай қойды есімнен!»

...Ақырзаман болмай қалды. Тірімін.

Ойым – жынды, айкезбе.

Ғасыр өтті... үзілердей жұлыным –

...жолығамыз қай кезде?..

ТҮН. ҚҰСА

– Мүмкін еме-ес! – дейді ышқынып жүрегім –

...мүмкіндігім сол ғана.

Түсім бе екен?– қол тапсырып жүремін

иманы жоқ молдаға.

– Көне алмаймын!– деп жылайды Өлеңім,

жұбата алмай миым дал.

Оның нұрлы сәуле толы зеренін

быт-шыт қылды құйындар.

Ебірей шал «ел–сенікі!» деп күлді –

...соған да мәз сорлы ағам.

Қиянатқа қия да алмай тектімді,

қостай да алмай, қорланам.

Тиынға өтпей ұят дейтін құрғырың,

ақылынан алжасты Ар –

Өзгеге әлі жетпеген соң, бір-бірін

...талап жемек қандастар.

Пері киіп періштенің желегін,

жайнағансып жалған гүл,

Көктен безіп,күлден іздеп керегін

азып-тозып арман жүр...

Кие көшті бабам сенген ұғымнан–

...қалғаны – құр сөз-қауыз.

Қазақы арман, сенен мүлде суынғам –

шайқап ішсін өзге ауыз!

– Сабыр!–дейсің, жаным-далам, жалғызым –

сабыр сені сал қылған!

Ақ жүзіңе күллі ібіліс салды ізін–

ал,қашып көр тағдырдан...

Әкіреңдеп, әкемсінді көрінген –

...жылап барар жоқ тәңір.

«Ұят күшті, – демеуші ме ең,– өлімнен»,

...кел,кел,мықтым,отқа кір!

Тексіз ұл-қыз таптап сезім қанатын.

ән салып жүр...арсыз ән...

Табалайды ақ шырақты қара түн –

...соңында таң бар шығар?

Шықпаған жан шығар күннен үміткер –

Не бересің келер күз?

–Мүмкін еме-ес! – десеңдерші,ей,жігіттер, –

...іштен тынып өлерміз...

ӘЙЕЛ

Ұлы суретшінің көрмедегі «Жалаңаш әйел» атты

картинасының жанында біреулер

ыржаңдасып тұр.

Мейлі...

Әлің жетсе,

жанарыңды ала қаш –

Әйел! Әйел...

Әйел тұттай жалаңаш!

Әйел емес,

күллі әлем тұр алдымда

күнәсі мен қасиеті аралас.

Әлде қатер,

Әлде ләззат,

Әлде мұң?

Жыр оқуға

жетпей қалды дәрменім,

Жүдемедім жалған сопы жүзденіп –

Күнәһарға құны тиын сәлденің:

– Шарап бар ма?

У қоссаң да,

құй бәрін,

Алты құрлық,

төрт мұхитты сыйладым! –

Арыстанның өзі-ақ едім...

Ал,мұны

Алаңғасар Сезім,саған қимадым.

Безеу бетін боятқандай қынамен,

Әсіреқызыл ұрғашыңа ұнап ем,

Әйел емес,

Қарсы алдымда қас қақпай

Қасиетті һәм күнәһәр тұр Әлем.

Жүрегімді жарар болды-ау жасын ән...

Әлем-Әйел!

Құзырыңа бас ұрам,

Қасиетіңді кие тұтып,

күнәңді

өз күнәмдай жанұшырып жасырам.

...Не жайсаңы ішімде өлді арманның!

Жалғыз мұң бар –

Жан біткеннен қалған мұң:

– Әйел! – десем,ән салатын Мылқаудың,

– Әлем! – десем, көзі соқыр...

Таңғалдым!

БӘЙІТ

Бір маңдайға соншама азап,

со-онша бақ

қалай сыймақ?

Дәл осылай сүймек кім?

...мұны айтуға лайықсыз, қор санап

Мен

Өлеңді тұншығуға үйреттім.

Дарындыға шын даритын кесел бұл –

есі адасты арманымның.

Емі – сен.

Күлліәлемдік Күйелештен есен Нұр,

Еш патшаға бұйырмаған Жеңіс, е-ең...

Мен өзіңе қол созуға қаймығам,

Саусақтарым айырар деп киеңнен –

Аллаға тән Қуаныш пен Қайғыдан

Жаратылған дертім – Өзің.

Сүйем мен...

деймін ылғи. Сене алмайсың сен бұған –

жүрегіңді тозақы өмір тонаған.

Менің дертім асқақ еді. Енді ұғам –

қуыршақтың қайдан жетсін қолы оған?!

...ең есуас,

ең бейкүнә Қиялдың

жерге амалсыз түсіп кеткен елесі,

бас шайқама!

Мен сен үшін ұялдым –

шын қуыршақ емеспісің сен осы!..

АРЫЗДАСУ

Түсе берме өкініштің дертіне,

айтпа бекер желге сыр –

Сүйдім деп ем, тұрмай кеттім сертіме,

«Кеш, кеш...» деме,

сен кешір!

Табылмады менен күткен көп арман –

түгендейсің қайбірін...

Мен – түсіңе еніп, кенет жоғалған

елесі екем қайғының.

Дарындылар шақ шыдайтын кеселдің –

шын сүюдің уынан,

меніменен бірге ұрттап ең, неше өлдің,

әлі өртсің ...мен суығам.

Есте қалсын

жапырақ-жаның жегенім,

ұмыт болсын сүйгенім.

Орнын сипап бекерге опық жемегін

сынып түскен түйменің.

Шашың мүлде кетті ағарып.

Күрсінбе,

есіңе алма, ұмытқын.

Мен – Елеспін.

Сығалай ма құр сүлдем

Саңылауынан құлыптың?..

Дәрменің жоқ шашың жұлып жылауға,

үздігерсің,

тынарсың.

Жалынар ем «соны ая!» деп Құдайға –

елес тілін кім алсын!..

Сен қирама.

Несі кетсін Елестің –

одан мұңсыз елде жоқ.

Мен –

өзіңді өп-өтірік, көмескі

жалынымен жалғыз шарпып сөнген от!

* * *

Жердегі бар жол шектеулі,

Күн қысқа — мұңым көп емес –

Көзімнен көлбеп кетпейді

көктемде көрген көк елес.

Түсімде —

әттең ... түсімде! —

жанары Күндей күлегеш,

мәңгі өртеп өту үшін бе,

жолыққан маған бір елес.

Пері ме,

Жын ба, пенде ме,

тағдыр ма талқы сайлаған?

Түс болып сіңіп кеудеме

Бір елес мені арбаған.

Көзінен ұшқын шашырап,

демімен тылсым күйдіріп,

қапасымды еппен ашып ап,

қолқама қолын тигізіп...

Жымиып жұмбақ құдірет,

жүрекке тақап жүрегін,

жүзімнен өбіп бір рет,

өрт тастай қашқан гүл ерін.

Оранып көкшіл жібекке,

орамал салған сол арман,

түс болып келіп,

Түнекке

кеткен де сіңіп...жоғалған!

Кез болып елес ішінде

сен болармысың есті алған?

...Көз сүзіп өту үшін мен

көзіңнен сүймей, кеш қалғам...

* * *

Құмға түскен ізіңді құлай сүйгем...

Бір рет

Құпиясын ашып ап, құны кеткен құдірет!

Айға ғашық,

Ақымақ арыстанға ұсаған

сол сезімнен арылып,

қобыз тарттым құсадан —

Алақаным жайғанға

аламын деп мені емдеп,

Аспантекті асқақтық, кеткенің не төмендеп?

Қалғаның не төлежіп?

«қадіріңді біл» деп ем,

Қайсар,

Әппақ сәулемен қашап жазып түнге өлең,

Жусан мұңды «жұпар» деп,

Сағым қуып сарылып,

Ақыл-естен арылған Бақытты едім...

Бәрі ұмыт:

Көне жерді жайлаған

көп менменге ұсап қап,

Көз алдымда сен неге

сала бердің ұсақтап?

Күлесің де жылайсың,

алданасың, алдайсың,

сеніп тұрып, сенбейсің... —

күллі естіден аумайсың,

Табалатпай үмітті,

өкінішті жүгендеп,

Күттім іштей қаншама

«өз қадірін білер» деп...

Қалай саған табынып,

талпынбақшы енді өлең –

Құмға түскен ізіңнің құлы емес пе ем мен деген?!

Ақылды емес...

ақынмын —

көп дәметіп, аз алған,

жақ қарысып,

тіл семді тілеп шеккен жазамнан.

Жаным менің — дәруіш,

Дәрменім жоқ жырларға —

Құпиясы ашылған құдіретте құн бар ма?..

..Құлай сүйгем...

сол шөлден солатындай болдым-ау:

Жерге неге түскенсің?

Көкке созған қол мынау...