Несіпбек Айтұлы. Азаттығым

АЗАТТЫҒЫМ

Атажұрттың қазығына байланған соң кіндігім,

Арқандаулы арық аттай шыр айналған тірлігім.

Таң атқаннан күн батқанша өз басымен әуре,

Арпалысқан бұл жалғанда ұғып жатыр кімді кім?

Қанатымды шаңға малып тіршіліктің қамы үшін,

Тауық та бір, мен де бірмін теріп жеген тарысын.

Бостандықтың бір тал шашы түсер болса егер де,

Қынабынан суырылар қылшылдаған намысым!

Жеткен жан жоқ қуғанменен сұм дүние шетіне,

Пәни менен бақи барда бөлінесің екіге.

Азаттығым, тиер болса суық ызғар бетіңе,

Жүрегімді қалқан етем соққан желдің өтіне!

ҰЛЫ ҚАЙҒЫ

Өмір өтті арпалыспен, тартыспен,

Кездерім көп артық кеткен, кем түскен.

Бабалардан маған дейін ұласқан

Қайғым ұзақ ұзын аққан Ертістен.

Қасіреттен қаны қайнап қарайған,

Күн астында күңіренген талай жан.

Бізден асып болашаққа жалғасар

Қалған қайғы Әлішерден, Абайдан.

Ұлы қайғы жанымды жеп жегідей,

Жеті түнде ұлиды кеп бөрідей.

Тірлігіме сонда қатты налимын,

Иттің тісі жырымдаған терідей.

БІР БЕЛГІМІН

Мен дағы бір белгімін ғасырдағы,

Дүркіреп дәурен көшер басымдағы.

Ұстамын ескі үлгімен өлең соққан,

Көз жазбай көргенімнен жасымдағы.

Өмірім өлеңіммен бірге өрілген,

Өрнегін келтіре алмас кім көрінген.

Ақынның құпиясы өзіне аян

Ұясын жүрегінің мұң кемірген.

Жалықпас қуаныштан, қайғыдан да

Тіршілік мінезінен айныған ба?

Байлығы жолдас болмас бұл жалғанның

Қаламнан қайыр күткен ойлы жанға.

Жан сая іздемедім салқын белден,

Қайтемін рахатты әркім көрген.

Сіміріп сөз тұнығын – шөл қандырғам

Бабалар жүзіп ішкен алтын көлден.

Мұраға баға жетпес ие болған,

Бірімін бақыттының кие қонған.

Алланың әмірімен ойда жоқта

Еншіме ризамын тие қалған.

Асқақтап, асып­таспай әлдекімше,

Жырладым шама­шарқым келгенінше.

Ұлтыма қызмет етсем армансызбын,

Күзетіп босағасын өлгенімше.

Соға ма сөз­семсерін осал адам,

Күнім жоқ жоқтан барды жасамаған.

Дос түгіл, қарыздармын дұшпаныма

Оқ атқан Бекежандай Қособадан.

Халқын кім жақсы көрмес жаны сүйіп,

Безбүйрек болмаса бір қаны сұйық.

Адамның жүрегіне елі сыйған

Кетеді дүниенің бәрі сыйып...

ӨЗІМ БІЛЕМ

Жылаймын, сәлден кейін қайта күлем,

Айтарын жүрегімнің айта білем.

Біреудің жүрген жоқпын жетегімен,

Біреудің үрген жоқпын айтағымен.

Аузыма Құдай салған сөзімді айттым,

Қақаған қысымды айттым, жазымды айттым.

Қаперге көп нәрсені алмадым да,

Қатерге өзім барып, өзім қайттым.

Ұл едім елім аман аттандырған,

Көп жортып, кер жотаға ат шалдырған.

Тірсегін тажалдың да қиып түсер,

Аңшыны талай көрдім қақпан құрған.

Үн­түнсіз бұғып жатқан қанды қақпан,

Сыртыңнан оқпен бірдей аңдып атқан.

Ежелден тізе қосқан осы екеуі

Сұңқарды, тұлпарды да сан құлатқан.

Жылаймын ағайынның азғанына,

Жыртылып ескі тондай тозғанына.

Ор қазып ешкімді де құлатқам жоқ,

Өкінем абайсызда озғаныма.

Бастырса зердесінің көзін Алла,

Парықсыз пенде, шіркін, сөз ұғар ма.

Өлеңнің қазынасы – кеудем менің,

Не барын өзім білем қазынамда...

ТҰҢҒЫШ САПАР

Есімде. Әкеме еріп жолға шықтым,

Көрінген көкжиектен белге асықтым.

Шанаменен Шәуешекке келе жатып

Сапардың ұзақтығын алғаш ұқтым.

Сүйреген шанамызды кершолақ ат

Зулайды ұшатындай берсе қанат.

Арқамда Тарбағатай тауы қалды,

Болғайсың дегендей бір сау­саламат.

Жалғасып салған ізім жан­жақпенен,

Жер бетін содан бері шарлап келе

Келбетін жарық дүние танып білдім,

Сырына ой жіберіп салмақпенен.

Көппенен кемдік көрмес араласқан,

Жақсыға жақын жүрдім бала жастан.

Кең жайып құшағымды жарқылдадым

Есігін адамдарға маған ашқан.

Көргенін мен де көріп сан ұрпақтың,

Іздеген керегімнің бәрін таптым.

Бөлісіп қолда барды достарыммен,

Ащының, тұщының да дәмін таттым.

Жар сүйдім, бала сүйдім ел қатарлы,

Өмірдің өзі түзу жолға салды.

Еліме еңбек етіп азды­көпті,

Менің де маңдай терім жерге тамды.

Жалғанда шыр айналып дөңгелеген,

Періште болған емес пенде деген.

Тапсын деп ырыздығын тіршіліктен,

Тәңірім таңдайыма берген өлең!

Телміріп түкпіріне қара түннің,

Қаламға сүйеніп сан таң атырдым.

Кім білсін халқым қалай бағаларын,

Өзгеше тағдыры бар әр ақынның.

Кісімін тірі жанға қас қылмаған,

Есесін жіберген жоқ ешкім маған.

Қылтасын қай қазақтың қандамаған,

Ақситқан азу тісін қасқыр заман.

Ұялап, несін айтам, көңілге мұң,

Жүректі жібек құрттай кеміргенін.

Белгісіз қанша жерге созылары

Басталған сол сапардан өмір жолым.

КІНӘЛАЙ КӨРМЕ

Күлімдеп тұрып күндерді қарсы аламын,

Сезбеген болам тағдырдың салқын қабағын.

Арнасы терең, ағыны қатты өзендей

Ағады тулап, барады зулап заманым.

Жұта алмай еркін даламның жұпар самалын,

Арманның құсын кеудеме қанша қамадым.

Туған ел үшін тамыздық етіп жанымды,

Өшкенше атым үміттің отын жағамын.

Өрнегі жұмбақ өмірге қайран қаламын,

Шешуін таппай өтермін мен де, қарағым.

Кінәлай көрме, қайтадан жалғай алмасам,

Ғайыптан бір күн үзілген гүлдің сабағын...

АЛЛАНЫҢ ЖҮЗІ ҒАНА

Пенденің қарекеті тұрмыстағы – Аумаған тасбақаның тырмысқаны.

Алдыңда дайын тұрар қайда барсаң Терінің сен илейтін бір пұшпағы.

Қашпайды ырыздығың бұйырған бір, Пұшпақтың қолға тиген иін қандыр.

Ойлама толастамас, тоқтамас деп Төбеңнен көк нөсердей құйылған нұр.

Дәуренің алтын емес тозбайтұғын, Шоқ емес үрлей берсең қоздайтұғын.

Күлкіден көбік шашқан көңілге де Кез келер күзгі желдей боздайтұғын.

Тірлік жоқ күн мен түндей алмаспайтын, Пәле жоқ жердегіге жармаспайтын.

Көктегі ғайып құсы төмен түспес, Алланың жүзі ғана шаң баспайтын...