Бағашар Тұрсынбайұлы. Сұлу сөзді көкке ұшырған

«Жүдетсе де дүниенің жыртығы,
Көңілді аулап Күннің қызыл кірпігі.
Айдың аппақ сәулесіне оранып,
Мен бақытты бола салам бір күні!».

Бақытты болу, бақытсыз қалу пенде атаулының ырқында еместігін ақын түсінбейді деп айтып көріңіз! Түсінгенде қандай. Тек ақынның тұтас шығармашылығымен таныс­пай тұрып, осы өлеңді оқысаңыз, «бұл не деген сөз?» деп таңырқауыңыз да мүмкін. «Дүние жыртығынан жүдеген» ақын жаны «күннің қызыл кірпігі мен айдың аппақ сәулесін» бақытты болу үшін місе тұтар болса, «мен бақытты бола салам бір күні!» деп жарты әлемге жар салғаны қайткені дерсіз.

Екі шумақтан ғана тұратын осы өлең­ді түсіну үшін ақынның шы­ғар­ма­шы­лық әлемін шарлап, тіпті жеке өмі­ріне де үңілгің келеді. Біздей қарапайым оқырман үшін ақындардың өлеңдерін оқу, шама келгенше түсінуге талпыну бұйырғанымен, жеке өмірлері «жұмбақ» қалпында қала береді. «Лириканың бас қаһарманы – ақынның өзі» (З. Қабдолов) деген қағидаға сүйенген қалпы «сірә, бұл өзінің өмірі болды ғой» деп жорамал­дауды ғана қанағат тұтамыз. Кей ақын­дардың күнделіктері мен сұхбаттарын оқығанда, тіпті бірер сағат өлең жайлы ди­дарласқанда, одан асса сапарлас, қызметтес болғанда, өлеңдерін ілге­рі­ден гөрі басқаша түсіне бастайсың. Бі­рақ ақын бүкіл оқырманымен таныс бо­ла алмайды ғой. Сондықтан оқырман үшін ақынның өлеңдерінен жақын еш­теңе жоқ. Бұл өлең дегеннің не екенін де тіпті түсіндіру қиынға соғады. «Ұйқас қа­на емес, ішкі рухтың бостандығы, ер­кіндігі» екені де айтылып келеді. Сол бос­тандық пен еркіндікті әркім өз таным деңгейінде түсініп, өлеңді өзінше қа­былдайды.

«...Әр ұрпақ, танымның әр деңгейі өз сөзін айтады». Сексенінші жылдары өлеңсөз өлкесіне аяқ басқан ақын Гүлнәр Салықбай үшін біз осы өлкедегі несінші ұрпақ екенбіз? (Гүлнәр Салықбай поэзиясының нешінші толқын оқырманымыз?). Кім біледі? Бірақ әйтеуір бір ұрпақ ретінде біз де өз сөзімізді айтпақпыз.

Біздің білуімізде, Жұматай қағана­тын­­дағы жалғыз «баһадүр қыз» – Гүлнәр Салықбай. Дерегінен гөрі даңқы, дақпырты басым сол жыр қағанаты туралы аңыз халық жадынан әлі өше қой­ған жоқ. Жиі-жиі кеш өткізіп, дү­ріл­деп өлең оқитын шайырлардың ор­та­сын­дағы жалғыз ақын қызды елестетіп көріңізші. Сол кездегі сән үлгісімен шаш қойған, әкелеріміздің суреттерінен ғана көретін киім үлгісінде жасанған қалың топтың арасындағы ұялшақ қызды көрер едіңіз.

«Светқали, қос Бауыржан, Қайрат, Есжан – бәріміз ҚазМУ-да оқып жүргенде, поэзия кештері көп бо­ла­тын. Солардың ішіндегі өлең оқуға, өлең жариялауға келгенде ең ұялшағы, ең жасқаншағы мен болатынмын. Олар мені «Гүлнәш» деп қатты сыйлайтын. Өздері шетінен дарынды, өлеңді қалай оқиды! Сондай бір кештерге Есенғали ағамыз, тағы біраз ақындар келіп қа­тыс­ты. «Аудитория» деген жас ақындар жинағы құрастырылғалы жатыр екен. Жігіттер қоймай өлең оқуға көндірді...» («Айқын» газетіне берген сұхбатынан). Сол өлең оқыған күнінен бастап, өз бойындағы «ұялшақтығы» мен «жасқан­шақ­тығын» жеңген сияқты.

«Жалғыздықтан жараланып жүрегі,
Кемем менің кетті жүзіп тереңге.
Жұмағамдар, бірі тірі, бірі өлі,
«Нең бар, бала, – демей ме екен, – өлеңде?!»

...Тербетілген мекенімде қалқыдым,
Дауыл соқса, ұрынармын жарға сан.
Ағалардың артып берген алтынын,
Болар еді балшық етіп алмасам...».

Әдебиетте ақын үшін өлеңнен артық, өлең жазудан қиын ештеңе жоқ. Егер өлеңнен артық бірдеңе пайда болса, өлең жазу оңайға айналса, онда оның ақын деген атына күмәнмен қарай бастасаңыз болады. «Жұмағамдар, бірі тірі, бірі өлі, «Нең бар, бала, – демей ме екен, – өлеңде?!» деген жолдардан Гүлнәр Салықбай үшін өлеңнен артық дүние барын көрмейсіз. Ақын көңілінің өлеңге деген іңкәрлігі, махаббаты, адалдығы оның бүтін шығармашылы­ғын­да жиі кездеседі. Сірә, бұл бүкіл ақындарға тән құбылыс болса керек. Өлең туралы өлең жазып, ақын атын қорғайтын әдет мүмкін комплекстің жемісі шығар. Бірақ Гүлнәр поэзиясында ол байқалмайды. Оның өлең туралы этикалық пафосы оқырманын таңғал­дыр­майды. Сендіреді. «Өлеңнан адасып қалатын» ақын: «Өмірдің өзі – ұйқас­пайтұ­ғын, ақыры жұмбақ ақ өлең...», – дейді. Өлеңін өмірім деп түсінген ақын өлеңнің ішіндегі өлеңнен адасып қалатын шығар, бәлкім... Тіршілік қамы­мен, қызмет бабымен өлеңнен адасып, алыстап қалатын шақ ақын­дар­да аз болмайды. Көп ақындарымыздың тір­шілік үшін де өлеңнен алыстап кеткенін білеміз. Олар туралы қатарластары да «Жақсы ақын еді. Жазбай кетті» деп жатады. Ал Гүлнәр өлеңнен адасады. Бірақ оны жоғалтпайды. «...Ең қызығы, осындай қапылып жатқан кезде тұ­ман­да адасып жүрген бір сәуле сияқты бо­лып бір нәрселер келеді. Одан да айырылып қалғың келмейді, ана жұ­мыс­ты істемесең, тағы қиын. Сөйтіп жү­ріп айырылып қаласың. Кейде бір жерлерге түртіп қоям, бірақ біраз уақыт өткен соң тура сол күйге қайта түсе алмайсың, сондықтан жалғаспай, әр жерде шашырап қала береді. Кейде үзілген ойдың жалғанатын кезі де болады, бірақ өте сирек» («Айқын» газетіне берген сұхбатында) деп ағынан жа­рыл­ған сөзі де бір өлеңді түсіндіреді. «...Өмірдің өзі – ұйқаспайтұғын, ақыры жұмбақ ақ өлең...» деген ойы өмірді тек өлең деп қана түсінуге болмайды дегенді меңзеп тұрғандай сезіледі. «Ақ өлең» деп ақын нақтылап тұрғанын ес­керсек және тура түсінсек, ақ өлеңде ырғақ пен ішкі ұйқас болғанымен, оған прозаизм де тән. Демек, өмір күрделі, қат-қабат. Прологы мен эпилогы бар, тұтас шығарма. Сол шығарманы бүтін­дей алып қарағаныңда, «ақ өлең» (поэзия) болып елестейді. Ақын үшін өмірдің өлеңге ұқсауы заңды да. «Ту­ғанда дүние есігін ашады өлең, өлеңмен жер қой­нына кірер денең» деген Абай өлеңімен әлденедей байланыс іздеп әлек болаты­ның сондықтан шығар.

«Қалғып кетсең, ашады қатер есік,
Қандайлығын кім білсін түсі бақтың.
Емделем деп өлеңмен, қателесіп,
Жазылмайтын дертіне ұшыраппын...».

«...Өмір деген – үңгірлерге үңілу, Содан кейін түңілу!». Гүлнәр Салықбай осын­дай тосын теңеулерімен де ерекше көрінеді. Өлеңді өмірге, өмірді «үңгір­лер­ге үңілу, содан кейін түңілу» деп су­реттеген ақын ойына тосырқап та қарайсың. Өмір жайлы осыған дейінгі жазылған өлеңдердің озығы «Өмір деген – бір жарқ еткен найзағай, өмір деген – көк аспанның күркірі» деген ақынның еншісінде деп ойлаймыз. Ал мына теңеу тым тосын. «Бәлен жерде алтын бар, барсаң бақыр да жоқ» при­н­ци­пімен өтіп жатқан тіршілікті, бәлкім, тура осылай айту керек шығар. Ізде­ге­нің­нің бақыр да болмауы мүмкін. Ол жәй шартты нәрсе ғой. Әйтеуір алдыңа қой­ған мақсатыңа жету үшін, іздегеніңді табу үшін «үңгірлерге үңілесің». Тап­пай­сың. Адасасың. Содан кейін түңілесің. Үңгірлерге үңілу арқылы басыңды қа­тер­ге де тігесің. Өйткені, «қандайлығын кім білсін түсі бақтың». Содан ақын жал­ғыз жұбанышы өлеңімен жаныңды емдемек болады. Бұл оның қателігі еке­нін сәл кешірек түсінеді. Мүмкін мүлде қате­лік те емес. Үңгірлерге үңіліп ізде­гені тап осы өлең шығар! Ақын содан кейін де «...қара түннің көзінен сорғалап келе жат­қан бір өлеңді» көріп қояды. Іздегенін тапқан соң, одан әрине, безіне де алмайды.

«...Суырылып топтарда сөз алмадым,
Өміріме жетер деп өз алғаным.
Түңілгенмен тайғақтау тағдырымнан,
Бірақ, өлең, өзіңнен безе алмадым».

Жоғарыда Гүлнәр поэзиясының бір ерек­шелігі тосын теңеулерінде деп айтқан едік. Ақын қарапайым өлең жазып отырып, оқыс бұрылыс жасайды. Қиялын тізгіндемей, тапқырлыққа барады. Бірақ Гүлнәрдің тапқырлығы Қадыр ақынның дидактикасына мүлде ұқса­май­ды. Тіпті, кейінгі ақындардың тақ­пақ­тап кететін тапқырлықтарына да кел­мей­ді. Одан гөрі әңгімелесіп отырып, оқыс сұрақ қойып, есіңді шығаратын сұх­бат­тасқа ұқсайды. Ойландырады. Жүй­кеңмен ойнайды. Дегбіріңді қашырады. Осының бәрі ақынның ішкі қуатынан туады.

«Мен білмейтін адамдар:
көшелерде,
үйлерде,
Жаназада, жарыста,
емханада, билерде.
Мен білмейтін адамдар –
қуанады, күледі,
Мен білмейтін өмірін өздерінше сүреді.
Мен білмейтін адамдар –
(мен де соның біреуі),
Өзге түгіл өзін де түсіне алмай жүреді...

Қаламымен жазылған құдіреттің көктегі,
Мен білмейтін адамдар – жұмбақ кітап беттері.

Мен білмейтін адамдар –
көрінбейтін ұшқаны,
Тас үйлердің ерекше тағдыры бар құстары.

...Тереземді ұратын тамшылардың тырсылы –
Мен білмейтін адамдар – жүрегінің дүрсілі...».

Бәйіт үлгісіндегі осы өлеңнің өзегі – жаратылыстың ұлылығы. Адам бол­мы­сының мәңгілік шарасыздығы, жұм­бақ­тығы. Лирикалық кейіпкердің кіріптар психологиясы. Ақын мына жаратылысты мәңгі жұмбақ қалпында таниды. Тек өзіне жақындатқысы келеді. Ал жақын­дықтың, туыстықтың ең жақсысы жүрек сөзін есту. Соны ұғу. Гүлнәр өзі тапқан жұмбақтың шешуін солай іздейді. «...Тереземді ұратын тамшылардың тырсылы – Мен білмейтін адамдар – жүре­гінің дүрсілі...». Бұдан артық жақындау, жақсы көру мүмкін емес сияқты. «Адам­заттың бәрін бауырым деп сүйер» бір қауым болса, олар – ақындар-ау!..

«Түн.
Терезенің ар жағы –
Түтін.

Түн.
Терезенің ар жағы –
Құм.

Түн –
Сүйікті жатым.

Түн –
Саған хатым.

Кім еді атың?..».

«Кім еді атың?» деп жәй аяқтала салған өлеңнен әдеттегі төгіліп тұрған өлеңнің кейпін көре алмайсыз. Ұйқасы, ырғағы бар, бірақ төгіліп тұрған қара өлеңнің болмысы жоқ осы жырдың бізді қызықтырғаны ақын түйсігінің дәлдігі, танымының кеңдігі, қиялының ұшқыр­лы­ғы. Мұндай формалық ізденістер қа­зақ поэзиясына жат емес-тұғын. Ке­йінгі ақындарға Абай жасап кеткен перс­пективаның бір жемісі деп те қара­саңыз болады. Формалық жаңалық­тарға хәкім поэзиясы да бай. Одан ке­йін­гі ақындардың көбі орыс, Еуропа ақын­дарының үлгісімен төрт тармақты өлеңдердің шеңберін бұзып, өлең өріс­терін кеңейтті. Бұл өлеңнің алғашқы екі бөлігі сызықшадан кейін сындырылып жа­зылғанымен, екі тармақты, он буынды өлең екенін көреміз. Екі тар­мақ­ты өлең, жалпы, Шығыс поэзиясына жат емес.
Жәй оқып тамсану үшін емес, терең сезініп, елестетуге, ойлануға жазылған өлеңнің фонынан пейзажды көресіз. Бер жағында лирикалық кейіпкердің жан дүниесі. Ол Гүлнәрдің өзінің пәлса­пасы. Егер картина ретінде көз алд­ы­ңызға елестетер болсаңыз, бөлме ішінде хат жазып отырған қызды көрер едіңіз. Терезенің ар жағындағы көрініс пен хат жазып отырған бикештің жүзіндегі сағыныш пен мазасыздық күйін аңғарасыз. Менің көз алдыма осы өлең картина күйінде келеді.

Гүлнәр Салықбайдың поэзиясында лирикалық кейіпкер біреу ғана. Оның өлеңдеріндегі дауыс бір ғана кеудеден шығады. Психологиясы да біреу. Сезінуі, кешіруі де, айыптауы да, сағынуы, жерінуі де бір. Ал түр, форма жағынан келгенде сан алуан. Кей өлеңдеріне қарап пәлсапаның ақыны деп түйсең, кейде сезімді ғана жырлайтын ақын шығар дейсің. Ал кейде бар қуатын бір арнаға салып, төгіледі.

«Сыбыр-сыбыр,
Күбір-күбір...
Сенен қашып барамын.
Созылмалы сіңір ғұмыр,
Сенен қашып барамын!
Ойлан, досым, ойлысымақ,
Сенен қашып барамын.
Қойлы ауыл – қойны сұрақ,
Сенен қашып барамын.
Жаны ашымас жалған егем,
Сенен қашып барамын.
Обалыма қалған Өлең,
Сенен қашып барамын.
Қорадағы қорлық өмір,
Сенен қашып барамын.
Тола алмаған сорлы көңіл,
Сенен қашып барамын.
Қайда барам қашқанда?!».

Осы өлеңнің де қалай аяқталғанын қараңыз. Жалпы, өлеңдерін оқырманы күтпеген жерден аяқтау ақын поэзия­сы­ның ерекшелігі десек те болады. Оны қарапайым аяқтағанымен, ойсыз, мақ­сат­сыз да тәмамдай салмайды. Ойының бар түйінін, өлеңнің бар салмағын және оқыр­манын ойландыратын ең ауыр сұра­ғын, сосын сол сұрақтың ішіндегі еріксіз мойындайтын ең ауыр жауабын да аяғына қалдырады. Осы өлеңін бір ырғақпен сыдырып оқып шығуыңызға да, әр екі тармағына үңіліп, асықпай оқып шығуыңызға да болады. Екі түрлі оқу да адамға әсер етеді. Бірақ әсері де екі түрлі болмақ. Негізгі айтпақ ойын, нақ­ты меңзеген нәрсесін символдық сөз­дерге жасырған. «...Тілдің міндеті – ақылдың аңдауын аңдағанша, қиялдың меңзеуін меңзегенше, көңілдің түюін түйгенінше айтуға жарау» екен (Ахмет Байтұрсынұлы). Оқырман міндеті айтыл­ған дүниені түсінуге жарау болса керек...

Мына дүние бәрімізге ортақ. Сол ор­тақ дүниені ақындарымыз өздерінше жырлайды. Туған жер, Отан, ана, махаббат тақырыптары қай ақында болсын кездеседі. Бірақ көбіне трафареттік құбылыс тән сияқты. Туған жер тақы­рыбын бар шығармашылығының жүл­гесі етіп алған ақындар болмаса, көбіне ортақ қасиет көп. Гүлнәрдің ауыл туралы өлеңі оларға мүлде ұқсамайтын сияқты. Айтар ойы да, сезімі, сезінуі де бас­қарақ.

«Ауыл, ауыл...
Тәтті елесім,
Енді оралмас «ақ кемесің».
Алыстасам – сағынасың,
Жақындасам – жат көресің.
Арна таппай, тасып келдім,
Жылай алмай, жасып келдім.
Өзімді іздеп кеткен едім,
Енді өзімнен қашып келдім».

Дәл осы сезімді бәрі бастан кешірген шығар. Ақынның қасиеті соны айта алуында. Қалаға көшіп келген, балалық шағы ауылда өткен адамның сағынышы. Ұзақ уақыт алыста жүріп сағынып бара қалсаң, адамдары да, табиғаты да жат көрінетін мекеннің жатырқауы да заң­дылық. Кейде «мотордың үнін есіте-есіте шаршап», көкірегіңді кере демал­ғың ке­ле­ді. Сондай ауылға барасың. Бірақ ауыл сені емес, сен ауылды жа­тыр­­қап қалғандай әре-сәре күй кешесің. Сонда қала өміріне соншалықты бой үй­рете бастағаныңа таңғаласың. Адам­ның екі­ге жарылуы осындай сезім­дер­ден бас­талса керек. Бір жартың балалы­ғың­ды аңсайды, бір жартың кері қайт­қысы келмейді.

«...Ол күндер кетті оралмай,
Айналып қайта соғар ма-ай!..
Балалық шақтың елесі,
Сағындым сені көре алмай», – деп зарығады. Өзіне таныс әр зат аяулы өрініп, өткен күніне, баяғы сезімдеріне қайта-қайта жолыға береді.

«...Қаладан қашып, нала ұмыт,
Ауылға келдім – анама.
Баяғы өткен балалық,
Барады зулап шанада».

Бар сурет, бар сезім осы. Ауылда туып, қалада тұрақтаған ақындардың ортақ сезімі, ортақ тақырыбы, ортақ трагедиясы.

Гүлнәр Салықбай поэзиясының лирикалық мені де өзгеше. Гүлнәрдан кейінгі ақын қыздар түгел «сіз» деп жырлайтын болды. Бірақ бәрібір олар Гүл­нәр­­дің эпигоны сияқты әсер қалдырады. Өйткені, ол өлеңде «сіз» деген сөз бол­ған­мен, Гүлнәр жүрегі сезінген махаббат пен ғадауат жоқ. М. Цветаева поэзиясын қазақ поэзиясымен тұтастырып жіберген де осы ақынымыздың аудармасы еді. Өзі Цветаева топырағынан өсіп шыққан, бояуы қанық, өзегі нәзік ақын болды. Бізде ақындар көп бол­ғанымен, олардың арасында оқ бойы озып шыққандары аз. Әйел ақындардың ішінен Гүлнәр Салықбай оқырмандардың ықыласына ерекше бөленді. Оны сол замандарда байқаған жазушы, ақын, сыншы ағалары бірден қолдап, «Гүлнәш» деп алақанға салды. Ал одан кейінгі шыққан ақын қыздарымыз Гүлнәрдің көлеңкесінде қала берді. Неге? Бұл сұрақтың жауабы да бөлек тақырыпқа жүк. Одан бергі отыз жылда қазақ поэзиясында Гүлнәр Салықбайдың поэ­ти­калық фигураға айналғанын мойындауымыз керек. Қыздарды қойып, Гүлнәр поэзиясынан ақын жігіттеріміз де көп нәрсе үйренді. Бұл басы ашық мәселе. Бүгінгі жастардың бір сөзге келмей мойын­дайтын, және міндетті түрде оқу керек деп санайтын ақыны осы Гүлнәр. Бұл сөзіміз тым асқақ естілетін шығар. Бірақ бары сол.
Ақынның лирикалық «мені» оны басқаша тануға мүмкіндік береді. Ол лирикалық «меннің» ақынның өзінен алыс та емес, бірақ өзі де емес, өлеңдері арқылы көрінетін «өзге, әдеби болмысы» екенін зерттеушілер көп айтқан. Тіпті, лирикалық кейіпкер жөніндегі таласта айтылған пікірдің бәрі дұрыс сияқ­ты, бәрінікі керек сияқты көрінеді. «Же­ке тұлғаның лирикалық мазмұндағы өз­­геше болмысы ақынның өз өмірбая­нына жаңа ғұмыр дарытады» деп Д. Мотольская, К. Соколова дәлелдеген екен. Ендеше, біз Гүлнәр ақынның өлең­дерін оқи отырып, өзімізше өмірбая­ны­ның жаңа қырын ашамыз.

«Бөлмеде – біреумін,
Көшеде – көппін...
Қаладан қай күні,
Нешеде кеттің?
Жаныма батады
Азаптың атаны –
Бүгін де жоқтығы
Кеше де Жоқтың...».

Ақынның өзіндік Аңсары бар. Оның аңсары көп жағдайдағыдай «белгісіз жан» емес. Нақты адресаты бар. Оны өлеңдеріне ортақ интимдік сазынан аңғарасыз.

«Қайдасың?
Қай елдесің?
Қай жақтасың?
Қай жерде қаңғырып жүр әйбат басың?
Теңіз ем... тамшы болдым, танисың ба,
Тіршілік қайта-қайта қайнатқасын.

Қайдасың?
Құдайым-ау, жоқ шығарсың?!
Сен мені соттамайтын сот шығарсың...
Мың ғасыр өткеннен соң мұңайып қап:
«Мен соны сүйем-ау», – деп топшыларсың.

Адасқан ашық күнде арманым-ай,
Көзімнің қарай-қарай талғанын-ай!
Өтірік күліп қайтем өткендерге,
Өтіпті өмір деген... қалғаны жай».

Осы сезімді, сағынышты, жанның қи­на­лысын, аяғында көндіккен шара­сыз­дықты сезінудің өзі ауыр. Махаббатына асық кейіпкердің соншалықты сүйіспеншілігі, адалдығы қатты сезіледі. Аңсарына деген үлкен құрметі өлшеусіз бе дейсің. Жалғыздықтан шаршаған, тіршіліктің қамыты күйзелткен «меннің» жасыратын дүниесі жоқ. «...Теңіз ем... тамшы болдым, танисың ба, Тіршілік қайта-қайта қайнатқасын...».

Лирикалық кейіпкер бар жан дүние­сі­мен сүйген, бүтін шығармашылық ғұ­мы­рымен аңсаған жардың дидарына ғашық. Ол аңсарының психологиясын өте жақсы біледі. Оның ойын, емеурінін өте жақсы түсінеді. Сол ойын еш жасырмайды да. Гүлнәр поэзиясында «жүрек билікке ие».

«Өкпелеме бұл өмірдің азына, бұрылып кеп,
Қыс ішінде қырық шаршы жазыма жылынып кет...
Бұрылып кет.
Өліп қалсаң, қайтадан тіріліп кет.
Бал қосып, шай ішеміз.
...Өкпелеме жер жаурап, терек тоңса,
Жазыма бір келіп кет,
Керек болса.
Өкпелесең өкпеле маған ғана – себеп болса...
Бал қосып, шай ішеміз...».

Гүлнәр поэзиясында махаббат, өлең, бақыт туралы жырлар көп. Ақын не нәрсені көп жырласа, демек, сол дүние оны көп толғандырады. Жанына батады. Гүлнәр бар махаббатын, сағынышын, жүрек сөзін өлеңге айтудан, оқырманы­мен сырласудан қашпайды. Сол себепті де «ағаларының артып берген алтынын» балшық етпеген сияқты. Көп томдығы да жоқ. Оның өлең үшін өлшем емес екенін де жақсы біледі. Жеке басымен таныс емес, ғұмырынан хабарымыз жоқ ақынның өлеңбаяны бізге осыны түсін­діреді. Оның аңсары – бақыт, бақыты – аңсары.

«...Сен көрінсең, қуанышта өлшем жоқ,
Ұраным да, жыр-әнім де сен, сен боп.
Бақыттымын,
Ал, сен кімсің?
Білмеймін.
Армандаймын соны білмей өлсем деп».

***

«...Көрсем, шіркін, қазір қарасын!
Өлсем бір күн бақыттан уланып...»

***

«...Бақыт барсаң, кейде есіңе ала сал
Сол бақытпен жаны туыс біреуді...»

***

«...Мұң атаулы бізде-ақ қалсын қарайып,
Бақыт Сізбен жүрсе болды бірге ұшып».

Ақынның бақыт туралы ойы осындай. «Бақытпен жаны туыс» ақынның аңсары – осы. Мақаламыздың басында айтқан ойдың түйіні де осы бақытқа келіп тіреледі. Оқырманы ретінде сөз айтуға хақылы болсақ, оны ақындығы – бақыты дейміз. Ал өз пайымындағы бақытқа Гүлнәр бәрібір жетеді. Өйткені, ақын өлеңдерінде қайсар мінез бар. Қиялымыз жетіп, көңіліміз аңдаған ой­ды айшықтап жазуға «өнер кем», «түсін­діруге тіл қысқа» (Тәкен Әлімқұлов). Әйтеуір «Кешіріңдер келгенімді өмірге» жыр жинағын оқып отырып, бұл кітап бақыт туралы жыр екенін топшылайсың. Бақыт туралы екі шумақ өлеңнің арасында ақынның күллі шығармашылық жолы жатқанын түйсінесің. Тағдырының ыстығы мен суығы, махаббаты мен ғада­уаты, құлағаны мен биіктегені бәрі осын­да. «...Мені өз өлеңдерімнен бөліп қарамауларыңызды өтінемін. Есте­ріңіз­де болсын, менің өлеңім жеке тұрғанда түк те емес. Біріктіріп қарағанда ол поэ­ма іспетті. Басы және аяғы бар...» деген Мұқағали күнделігіндегі сөз бүкіл ақын­ның шығармашылығын түсіну үшін керек қағида екен. Бөлшектеп бүтіндеп тұрған, біз келтірген алғашқы өлеңнің екінші шумағы, міне:

«...Көкке ұшырып сұлу сөздің төресін,
Көктем келер қуып қайғы елесін.
Сәл мұңайып келе жатып,
Бір күні
Мен бақытты бола салам –
Көресің!».