Анар Кабдуллина. Сынға – сын

Поэзия көгінде Айбол деген жұлдыз туып еді, жарқырасыншы сол!

Өткенде Несіпбек аға Айтұлы айтып еді: «Бүгінгі әдебиетті жасап жүрген алақандай ғана қаламгерлер шоғыры, бір-біріңді аялаңдаршы, көтеріп, дем беріп жүріңдерші. Қатты сынап, сақтарыңды сындырғанда не түседі. Әдебиет одан жақсы болып та кетпейді, жаман болып та қалмайды, сол ұлттық әдебиеттің жүгін арқалаған күйі алдағы бір замандарға барады», - деп. «Әне, кезінде, Сәкен, Сәбит, басқасы бар, бір-бірін өлердей сынады, аямай сынады, соның арты не болды, ал?!» - деп...

Енді бүгін мынау мақаланы оқып, жағамды ұстап отырысым мынау: «Апырым-ау, осындай да зорлықшыл, зілі қатты сын болады екен-ау»!

Көркем шығарманы талдауға ниет еткен адам, оқырман ретінде, алдымен, материалмен жіті танысып, оның эстетикалық қуатын сезінуге, мысқалдай болсын, тырысу керек қой?! Жалпы айтам.

Бүгінгі әдебиетте, сын десе, қаламгер атаулының төбе шашы тік тұрады. Себебі, бүгінгі сын жазушы тым өктем, тым кеудемсоқ. Өзі – сот, өзі – жарты Құдай. Атады, асады, еркіне тисе, жермен-жексен, жоқ қылуға бар.

Менің сұрағым бар: «Қайсылар-ақ»? Жалпы, ақындар ма? Жыласа, жүрегі бар болғаны ғой!

Оқып-оқып келіп, бір сөзі де көңіліме қонбағанын айтайын.

Бір жеріне келгенде, «Ары қарай оқыңыз», - дейді, ал, оқиық. (Осы қазақтың тілінде «ары» деген үстеу бар ма еді, дұрысы – «әрі» емес пе?) Шынымды айтсам, мынау «таңғажайып сынды» әрі қарай оқуға зауқым шаппай қалды. Дегенмен...

«Көбелектің жүрегіне жасырғам» деген жерін аса сәтті табылған поэтикалық қолданыс деп бағалар едім.

Айбол ақын – жаңаның басы, өз кезеңінің үні, неомодернизм өкілі. Ол жырлаған бүгінгінің лирикалық кейіпкері өмір сүру дағдысы мен әлеуметтік-психологиялық ерекшелігі тұрғысынан алып қарастырғанда еш қалыпқа сыймайды да еш шектеуге көнбейді. Әрі-беріден кейін, оның мынадай кембағал пікірге түкіргені бар.

Ида жайына келетін болсақ, ақынның өз «Идасы» бар. «Ида –мен!» деп жар салып тұрған жоқ па! Оның Музасы – нәркес сезімтал емес, Ида тектес терең трагедиялы. Лирикалық кейіпкері қоғамның суық келбетіне жатырқай қарайды, әуелден сенуден қалған. Жанын бөгде күй меңдеп алған. Жалғыздық күй. Бүгінде әрқайсымыз кешетін күй. Шын қуана алмаймыз. Шын қайғыра алмаймыз. Ашық не жасырын депрессия мен стрестердің шырмауына әлдеқашан түсіп қалған кем жандар - өзіміз сол...

Ізгілік жүрек тереңде жасырулы. Ол – «Ана» образымен ассоциацияланады және бір бұл ерекшелікті Айбол ақынның бірнеше өлеңдер циклінен байқадым. Осы тұрғыдан алғанда, «Мейірімсіз пенделердің көзінде жасырдым ғой, жасырдым ғой мен сені Ана!», - десе, оқырман ретінде төбе құйқамды шымырлатардай, сезіміме керемет әсер етіп, тебіреніске бөлейді.

Шын дарынды бағалайық!

Р.S. Айбол ақынның «Идасына» шын көңілім ауды. Жақын күндердің бірінде талдап, жазсам ба екен...

Анар Кабдуллинаның facebook әлеуметтік желісіндегі жеке парақшасынан алынды