Жанна Елеусіз: "Ең аяулы жүректің, үнсіздігі – ең ауыр..."

 

Мен Өлеңді аяймын. Сендер кімді?

Алдына оның барасың жылап қалып.

Тағдырыңнан теперіш көргеніңді,

болмағанын тірлігің тұрақталып.

 

Тағы айтасың жаныңда бір Мұң барын,

сыздайтынын кеудеңді жарып оның!

Түз-өмірдің тағылау тұрғындары,

тап осылай іздейді бәрі жоғын.

 

Жөргемінде алысқан, жарысқанның,

мен қиналсам жұтатын Дем ең соңғы –

еліктейін осылып арыстанның,

азуында бара ма Өлең сорлы!

 

Болсын дей ме, лайым, тоқ бөрісін –

ағызғанда қанынан ғазал-бұлақ,

көкпар қылып тартқанға көк терісін,

ақ көңілі аспаннан қарар жылап…

 

***

 

Даланы сүйіп қайтса таң самалы,

қарағай қаладағы ән салады…

Жаныңнан пыр-пыр ұшса аққу-өлең,

Жүректің сезілмейді-ау шаршағаны…

 

Ақпанның артта қалып дауылдары,

Ақкөңіл бұлттың бәрі ауылдағы-

аңқылдап жауып кетсе Ақтөбеге!.

Жүректің ұмытылар ауырғаны…

 

Бұл көктем…көктем емес, тылсым ба еді?

Бұл өмір өмір емес, қыршын ба еді…

Күркіреп бір найзағай ойнап кетсе –

Жүректің білінбес ед күрсінгені!..

 

Күндердің қызылы не, күреңі не…

Бір дүмпу беріңдерші Жүрегіме!..

 

***

 

Керек емес ештеңе. Ешкім. Өлең,

Мен болайын әндерін естімеген.

Күле алмадым қосылып көп тобырға,

сорыма орай,

олардан естірек ем…

 

Келмейді енді оралғым ортасына,

жүре берсін бөленіп торқасына.

Жалғыз дауыс шығады «қайдалаған»,

ол да күмән – шыны ма, жортасы ма?!

 

Сүрем үнсіз бір ғұмыр. Іздемегін.

Туа бермес мендей қыз Күз дегенің..

Бір ағашқа жан бітсе биыл көктем,

бұл тірліктен сол-күдер үзбегенім!

 

Бақытыңды жырлаңдар қурамаған…

Біреулерге ұнағам, ұнамағам.

Бір қыз осы – қайдам, өмірінде…

Өлеңінде ешқашан жыламаған…

 

 

***

 

Сен де бөтен. Мен де саған бөтенмін…

Өз мұңымды өзім үнсіз көтердім…

Сен де қиын. Мен де саған қиынмын..

шілдедегі аспандай сап тыйылдым…

 

Сен де жаңбыр. Мен де сондай жаңбырмын!

Жауғызбаған, жауа алмаған тағдырмын…

Сендегі аспан…мендегі көк тамаша.

Тек оңаша жылайтының болмаса..

 

тек оңаша жылайтыным болмаса…

Сен де кешір…мен де сені кешіргем…

кетпейтінім болмаса тек есіңнен…

кетпейтінің болмаса тек есімнен!..

 

 

***

 

Құс көрмеймін қаланың аспанынан…

қайда кеткен қанатты туыстарым?..

жылу іздеп жапанның тастарынан,

паналай ма үй асты қуыстарын…

 

бүлкілдетер секемшіл бүйректі не…

бұлбұл тұтқын билікке, бұлғын – дәрі…

уысынан жем беріп үйретті ме,

сәулетті үйдің дәулетті тұрғындары…

 

қарлығашым, қанаттас кептерлерім,

қайда жүрсің еркіңмен ұшып-қонбай?..

саңғып кеткен қыран құс бөктерлерін,

жалап-жұқтап, жағып жүр пысық торғай…

құс көрмеймін қаланың аспанынан…

 

***

 

Мұң – тауда, өрде – көңіл…

Тағы ой түзге қарар.

Өтпестей көрген Өмір,

күні ертең бізден қалар…

 

Күні ертең сізге қалар –

қайыстай етікті арман.

Бір өшін іздеп алар,

біздерде кетіп қалған!..

 

Таңғы арай, кешкі тұман –

өзіммен жасты күнәм…

Тағдырдың достығынан…

Тірліктің қастығынан…

Салады аңдай ылаң,

Сүйкенсе – қотыр сындар!..

Сұп-суық маңдайымнан –

Өлеңімді оқырсыңдар…

 

Ай қарғып, Күн қақырап

Кетсе де көгің кірлеп!..

Алаңсыз бір Жапырақ –

Бүр жарар «ӨМІРМІН!» – деп…

 

 

 

***

 

Жүрегімде басталғандай бір егес..

Күн сәулесі жынға тиіп күлегеш,

жаңа жылда жұрт сыйлаған ақ Қоян,

сеніменен тілдесемін — тірі емес! –

 

Жанымды үнсіз суырады бір сұмдық!

Қара жер боп төселейін қашанғы…

Тек өзінің көкірегіне құл-шындық,

кеудеме әкеп гүл екпекші жасанды!..

 

Өкініштің суық қолын қаға алмай,

шырқыраған сенімдерім бар ізгі –

өліп бара жатқан гүлдің, өле алмай,

тұрған әлі жапырақтары тәрізді!

 

Не берейін, саған, жүрек, кепілге…

Шаршамаудан шаршап жүрмін өз басым…

Күрсінбейтін ойыншығым бетінде –

сүртілмеген қалып қойды көз жасым…

  

 

***

 

Көбік шашқан шампандар жүз атылып,

абыр-сабыр боп жатыр пейіштегі Ел.

Қара Жерге барады ұзатылып,

аппақ қарлар үлпілдек Періштелер!

 

Сұлу жорға жегілген күйме керім!

Солқылдайды аспанның суық төсі…

Долы жеңгей көңілі Жел, үйрек ерін,

ышқынады ызадан Қызыққа осы!.

 

Аппақ қарлар секілді аппақ Келін,

Әлем жатыр көтеріп кір етегін.

Сиқырыңды Жаныңа сақтап па едің!

Сықырынан Аяқтың дір етемін!..

 

Қалай сені жаратқан ақеден ғып,

Ақылдым-ау, ақша жүз, өңі мұңды.

Ақ қағазға көшірем Қара Өлең ғып,

адамдардан қап қойған көңіліңді…

 

***

 

Өлең!                    

сен-періште шығарсың,

қайырылып келіп тұратын…

өлмеуі үшін ішімде,

өкініші көп бір ақын…

 

Көрмеген ешкім өң-түсін,

білмейтін ешкім қабірін…

Бармысың, әлде, жоқпыс​ың,

сенбісің, сол Бір Тәңірім?!..

 

артық та десін, кем десін,

мінезім, осы-тұрысым…

тіріде өзім – пендесің…

өлгеннен кейін – Ұлысың…

 

***

 

Пенделерге бере көрші кешірім –

Ұлы аспан. Ұлы Тәңір. Ұлы Әлем!

Ұмытылып жазатайым есімім,

мені біреу «Ұлы» десе жылар ем!..

 

Балалығым, сәтті, сәтсіз тұстарым,

қуанышым, реніштерім, к​өз жасым –

берсін, мейлі, ойып Дүние пұшпағын,

бір ажалдан анық түбі озбасым!

 

Темір-өмір кете берер бір іліп.

Пендешілік жүгіреді жалаңбұт!

Адамдықтың ұлылығы — Ірілік.

Ұлылықтың құрбандығы — адамдық.

 

Жалғыз өмір сүрем. Шекпен, шен берме.

Ел де тіпті еркелетпес «Ақын» деп…

Қаралы жұрт бұйырған күн көмгенде,

қарай алсам болды өзіңе Жақын кеп!

 

 

***

 

Қара суық желге бердім сыртымды.

Жүрегімде – мәңгі жасыл бақ заңғар…

қызғанбашы менің жылы күлкімді,

еріп бара жатқан Қар…

 

жымиғаным сәнді етеді ернімді

көзімдегі жұмсарады ренішім…

шыршама іліп қоям сенің белгіңді,

еріген қар, соның бәрі Сен үшін…

 

кешіктік біз, сен де, мен де. Көген жыр.

Ол да байғұс табар сылтау күлерге.

Қаңтарда емес, Наурызда келер Жыл –

қадірімізді білер ме?..

 

Еріген қар тротуарлар шетінде,

қара суық жасап жатыр тірі мұз.

Ол қағаздың, мен өлеңнің бетінде,

жымиямыз бірімізге біріміз…

 

 

***

 

– Дүниенің ТӨРТ бұрышы бар, – дейді.

– қайда Олар?..

…сенің Мұңың бір түкпірде қаңғиды.

Мен тұратын Жайға – орал…

 

Білгесін бе – Жерұйығын таппасын?

Көру үшін берген Көз де — Дөңгелек.

…менің Жаным қағады Айдың қақпасын

түндер сайын… ЖЕР ме … деп.

 

Ештеңе де іздемеген – дұрысы.

Қай кезбеге қонды Бақ!..

СЕН және МЕН жүрген жүрек Бұрышы,

Сооол – ЖҰМАҚ…

 

 

Ең...

 

...Ең Ұлы Сөз жазылды.

 Ең Сүйікті адамға...

 Ең Терең көр қазылды.

 Ең Нәзікке – ғаламда...

 

 Ең Қорғансыз тілектің

 Ол – не Жауы. Не Бауыр...

 Ең Аяулы жүректің,

 үнсіздігі – еең Ауыр...

 

 Ең аппақ Ар алдында

 бар – не Бақыт...не Тұзақ...

 Ең Жазықсыз жанның да

 ажалы екен – еең Ұзақ...

 

 Кім білген Күн не дерін...

 Түн шошытты түрімен!

 Ол өлтірсе – өлемін.

 Ол тірілтсе – тірілем...

 

 

 

***

 

Бір Күш бар!

Көтереді...

Құласаң, құла! Түспей...

Мен – жазбасам кетер еді

бір Қыз – жылап іште...

 

Жақын да. Жат қабақ та.

Шат. Шерлі шақтар – ұлып!..

Түседі ақ параққа

Ғұмырым ақтарылып!..

 

Төсінен Тоғыз көктің

Ай болып  жарылыппын!

Адамды – көп іздеппін!

Алланы – сағыныппын...

 

Шомылған Ар жасына.

Шоқылған қарғасына –

Орыстың Аннасы ма?

Қазақтың Жаннасы ма...

 

 

***

 

Ғашыққа толы ғалам.

Әйел боп – жаралаймын!..

Қаламды қолыма алам.

Айнама қарамаймын...

 

Өмірдің көрмесінен

жұлып ап ғұмырымды

кетсем ғой!

Ахматова бөлмесіне...

Өзімдей түні мұңды.

Өзімдей мұңы – жынды...

 

Жан еді Ол жалынды! Асқақ!

Менің де мұңым батыл!

Суретін алып тастап.

Бейнемді іліп жатыр...

 

Билейтін.

Билеген де

Тағдыр ғой!

Кеш келемін.

Эх!..

Сені сүймегенде!

Білмеймін... Не істер едім?..

adebiportal.kz