Оспанхан Әубәкіровтің әзіл өлеңдері

Бастықтар және олардың әйелдерi

Елдiң аты ел емес пе,

Кейде көл, кейде шөл емес пе?

Ел болған соң ел iшiнде,

Өсек-аяң көп емес пе?

Сондай өсек өрiп жүр

Мына бiздiң Қастекте.

Жұрт шындықты өсек дейдi,

Шындықты айтқан кiсiнi

«Өсекшi» деп есептейдi.

Алайда, бұлай десек те.

Ал, ендi мынау өсек пе?

Мысалы:

Майлыбаев деректiр,

Әйелi Мәруә кадр бөлiмi.

Сонда деректiр не деп тұр?

«Шығар» десе, шығарады,

«Қабылда» десе, қабылдайды.

Деректiрiң үшiн

Мұндай маман табылмайды.

Бұл – бiр деңiз.

(Құдай сақтасын өсек деп жүрмеңiз).

Сосын:

Өзiңнiң досың,

Зоотехник Әбiлқасым

Ой, керемет пысық кiсi.

Айтысып жүрiп (түсiп тiсi),

Бұл да шаруасын тындырды.

Фарида дейтiн жұбайы,

Орталық қойманың құдайы.

Ет, сүт, қант, шәй үйiне,

Ағылып жатады ұдайы.

(Әй, дегенмен бiледi-ау,

Пайдалы жердi бұ байы).

Қош деңiз:

Емеген дейтiн бас бұғалтыр,

Емегеннiң әйелi,

«Құрылыс бөлiмiнде жас бұғалтыр.

Тұра алмайсыз қоштамай,

Құдай екеуiн қосқаны-ай!..

Бiрiнiң кемiсiн бiрi жаппай ма,

Әйтеуiр.., ебiн таппай ма?

Осындайын бiлмесе,

Халық босқа даттай ма?

Сосын инженер Көшеков,

Мұның да басы шақша боп,

Әйтеуiр әйелiне орын тапты,

«Жұрттан қалмаймын» – деп жүрiп.

Шапқылап жүрiп орындапты.

Қаукен деген бiр пысық,

Бастықтармен жұлқысып.

Бұ да орыннан дәм еттi,

Сүйтiп жүрiп ақыры

Бұ да әйелiн дәу еттi.

Екеуi де агроном,

Тұра алмайсың қоштамай

Құдай екеуiн қосқаны-ай!..

Тағы бiрнеше бастықтың

Әйелдерi бос екен.

Алдағы жылы деректiрдiң

Шұғылданатыны осы екен.

Өсек, өсек десек те,

Ал, ендi осы өсек пе?

Көрiп жүрмiз көбiмiз.

Сенбесеңiз осыған,

Келiңiз де көрiңiз.

Күйеуi:

– Мынау iстi бүйтер ек,

Анау iстi сүйтер ек.

Кешке дейiн жалпиып,

Отырасың жүйкелеп.

Әйелi:

– Маза бершi-ей, күйгелек,

Анау шөптi жый бөлек.

Ұзақ күнге жатасың,

Көзiңе шыбын үймелеп...

Күйеуi:

– Жисаң өзiң жый бөлек,

Айттым маған тиме деп.

Өсек десе, шiркiн-ай,

Кiрер ме едiң кимелеп!

Әйелi:

– Тағы ұтқыздың серкенi,

Жат ендi илеп көрпенi.

Тауды үйiне тасып жүр,

Елдiң сендей еркегi.

Күйеуi:

– Уа, кемпес ақырын,

Бұл сөзiңнiң аты кiм?

Бермесiңдi алады

Көрдiң бе, елдiң қатынын!

Әйелi:

– Сапылдап қал шешенiм,

Дұрыс болсын есебiң.

Бәрiн салдың картаға,

Қалды жалғыз есегiң.

Күйеуi:

– Тарт әй, байқұс тiлiңдi,

Не дүниең бүлiндi?

Сенi де салам картаға,

Төлегемiн құныңды.

Әйелi:

– Шығып па едi тиының,

Өттi маған күйiгiң.

Орта жолда өлмеп пе едi,

Бiзге апарған сиырың?!

Күйеуi:

– Ой, көгергiр көсегең,

Қиқуладың кешеден.

Қонақ отыр ұят қой,

Неткен өзiң есек-ең?!

Мен:

– Оу, кiдiршi туысқан,

Жаман ғой сөз қуысқан.

Айтысам деп жеңгеймен,

Қаласың ғой жұмыстан.

Әйелi:

– Әй, қайыным, қайыным,

Қайтем айтып айыбын!

«Мал табады» картамен,

Бұл отырған жайының.

Сауыншы ем мен фермеде,

Суретiм тұр көрмеде.

Жiбермедi қызғанып,

Мына надан көрмеге.

Кеше мынау мас едi,

Былай дедi Кәсенге:

Осы бiздiң Құйқабай,

«Как собака на сене».

Мен:

– Бармаса өзi жұмысқа,

Сiздi ұстаса қуыста.

Ендеше сол Кәсендi,

Бұлай деуi дұрыс па?!

БЕС БАСАР

1

Бiздiң колхоз шөп шапты,

Шөп шапқанда өкiртiп,

Қырып-жойып, көп шапты.

Шапқан шөбiн жия алмай,

Онысына ұялмай,

Кем-кетiгiн жасырып,

Ақпар бердi асырып.

Шөбi қалды жиылмай,

Сай-салада шашылып.

Қыс түскенде қысылып,

Қателiгiн түсiнiп,

Вертолетпен су тасып,

Самолетпен шөп шашып,

Отгонда жүр «малсақтар»

Бет-аузын iсiрiп.

Мұндағы шала бастықты,

Жоғарыдағы ағалар

Орнынан алып ысырып,

Жiберсе ғой ұшырып.

2

Ауданда бұрын iстеген,

Телефонмен айғайлап.

Креслодан түспеген,

Әңгiрбаев Кебенек.

Әйелiмен шатасып,

Қызметiнен төмендеп,

Ауылға келдi делеңдеп,

Бөлiмшеге бастық боп.

Бастыққа пәле мастық боп,

Орнынан түсiп қалыпты.

Бәрiн қойып бұл күнде,

Ауылдағы мешiтке

«Имам» болып алыпты.

Садақа, пiтiр жинаумен,

Алдапты да халықты.

Одан тағы төмендеп,

Осы күнде Кебенек,

Қатардағы рядовой

Молда болып қалыпты.

3

Мына бiздiң ауылда,

Әлiбек деген кiсi бар.

Ал, ендi осы кiсiнiң

Қилы-қилы iсi бар.

Бiр басында бес әйел,

Яғни, бес құсы бар.

Бiр әйелi Ырғызда,

Бiр әйелi Қырғызда,

Бiр әйелi колхозда,

Бiр әйелi совхозда,

Бiр әйелi подхозда,

Бiр әйелi қолында,

Тұрғысы жоқ оның да.

Сөйтiп бiздiң Әлiбек:

«Опасыз бұл пәни», – деп,

Жатып алып жан-жаққа,

Жолдап жатыр алимент.

4

Бiздiң Дөкей ағайға,

Жылында бiр қалай да,

Барып қайту Қырымға,

Айналып жүр ырымға.

Мұндай ырым Дөкейде

Болатұғын бұрын да.

Аурумын дейдi болса да

Қол-аяғы балғадай,

Екi бетi алмадай.

Кеңiрдегi келсаптай,

Алты мезгiл ас берсең,

Жеп қояды талғамай.

Сонда бұның науқасы,

Не болды екен, Аллам-ай?!

5

«Арақ зиян, жаман», – деп,

Сөз сөйлеймiз алқынып.

«Зиян болса, құрысын», – деп,

Аз iшемiз тартынып.

Ерлер сабыр сақтап ед,

Әйелдер шықты талпынып.

Бұл сөзiмдi, жарандар,

Мейлiң кем ұқ, артық ұқ.

Бұл күнде кейбiр әйелдiң,

Орамалдары қисайып,

Қалтасында жартылық.

Тоқтатып ап көшеде,

Сөз сөйлейдi алқынып.

Жараспайды-ау әйелге,

Жағамызды ұстап сасқанбыз.

Амал қанша алайда,

Кездесiп қап жүр көшеде

Мастау әйел, мастау қыз,

Онда-дағы жастау қыз.

***

Айып етпе, жарандар,

Түрлi-түстi адам бар.

Бiр азырақ сын айттық,

Дұрыс қой деп осымыз.

Ортаға сап сын айттық,

Олла-белла, нан ұрсын...

Өтiрiк емес шын айттық.

Жап, ей, кемпір, есікті!

(ертегі)

С.Маршактан

Жабдық жасап мейрамға,

Кемпір тынбай жүгірді.

Бауырсағын пісіріп,

Қуырдағын қуырды.

Күздің күні суытқан,

Жел кірді үйге алқынып,

- Жап, ей, кемпір, есікті, -

Деп қойды шал бір тұрып.

-Жапсаң тұр да, жап өзің,

Босқа, отырмай қасынып.

Бітпей жатқан көп іс бар.

Жүрмін өзім асығып:

Сол-сол екен, керісті

Кемпір шалға шүйлікті.

Шал ыза боп күйініп,

Берді былай бұйрықты:

- Өшір, кемпір, үніңді,

Үндемес пайда табады.

Ал кімде-кім қыңқ етсе

Есікті сол жабады.

Қасарысып тырп етпей,

Екеуі отыр сіресіп.

От та өшіп, үй суыды,

Бәле болды бұл есік.

Үй қараңғы, жарым түн,

Есік қалды аңқиып.

Кіріп келді бір-екеу.

Құлақтары қалқиып.

- Кім бар екен бұл үйде? -

Деді әлгілер дүрілдеп

Кемпір, шалда дыбыс жоқ.

Дізелері дірілдеп.

Ал қонақтар сыбанып

Соқты-ау піскен шұжықты,

Екі қыңыр тамсанып

Қарап отыр “қызықты”.

Темекісін қоса алып,

Ашымалдан сімірді.

Еркін тойлап “қонақтар”

Сезбеді бір дыбырды.

Кетті екеуі тойды да

(Бұлар да бір ит екен)

Біреуі айтты дауыстап:

- Бауырсағы шикі екен.

- Піскен! – деді кемпірі,

Бірақ бұл сөз кешікті.

Масаттанып шалы тұр:

- Жап, ей, кемпір, есікті.