Амангелді Иманов

Амангелді Үдербайұлы Иманов - халық батыры, 1916 жылғы қазақ халқының ұлт-азаттық көтерілісін ұйымдастырушылардың бірі. Ол Кенесары Қасымовтың жақын серіктесі Иман Дулатұлының немересі.

         Амангелді Иманов 1873 жылы Торғай уезі Қайдауыл болысының №3  (Терісбұтақ) ауылында дүниеге келген, қазіргі – Қостанай облысының Амангелді ауданы. 12 жасына дейін ауыл мектебінде, кейін төрт жыл медреседе оқыды, түрік, парсы, араб тілдерін үйренді.  Мерген, шабандоз, жігерлі, еркіндікті жақсы көретін батыр 1905 – 1907 жылдардағы өкіметке қарсы көтерілістерге қатысып, қудалауға ұшырап, Торғай даласының шалғайдағы ауылдарына жасырынуына тура келді.  1910 жылы Амангелдінің руы өмір сүрген Терісбұтақ ауылында оның бастамасы бойынша мектеп салынды.

         Амангелді ұйымдастырушылық және қолбасшылық дарынымен 1916 жылғы ұлт-азаттық көтерілісте танылды. Бұқара халықтың бұл көтерілісі 19-43 жас аралығындағы қазақ жігіттерін майдандағы қара жұмысқа алу туралы Николай ІІ   1916 жылғы 25 маусымдағы жарлығынан кейін өрістей түсті.  Көтерілістің саяси маңызы болды, патша өкіметінің отаршылық саясатына қарсы бағытталып, халықтың бостандығын көздеді және Ресейдегі Ақпан революциясына дейін жалғасты.  Оған қатысқан сарбасдардың (жауынгерлердің) саны 50 мың адамды құрады. 

         1917 ж. қазан – 1918 ж. қаңтарында Амангелді Иманов Торғай және Торғай облысында Кеңес үкіметін орнатуға белсенді қатысқан, Торғай уезінің әскери комиссары болған. 1919 жылы 20 сәуірде Торғайда Кеңес өкіметі құлап, Амангелді тұтқындалып, ату жазасына кесілді. Алакөлге жерленді. 1940 жылы халық батыры Амангелді ауданының орталығына (бұрынғы Батпаққара ауылы) қайта жерленді.  

         Амангелді Имановтың бейнелі мүсінін қазақтың тұңғыш кәсіби мүсіншісі, Қазақстанның халық суретшісі Хакімжан Наурызбаев сомдады. Наурызбаев сомдаған  Амангелді бейнесі терең психологиялық сипатқа ие.