Жүсіп Баласағұни
Жүсіп Баласағұнидің өмірі туралы мәліметтер аз сақталған. Философия, математика, медицина, астрономия, астрология, өнертану, әдебиеттану, тіл білімі, тағы басқа ғылым салаларының дамуына зор үлес қосқан. Жүсіп Баласағұнидің есімі әлемдік әдебиет пен мәдениет тарихында «Құтадғу білік» («Құтты білік») дастаны арқылы қалды. Жүсіп Баласағұни бұл дастанын хижра есебімен 462 жылы, қазіргі жыл санау бойынша 1070 жылда жазып бітірген. Дастанды «хандардың ханы» - Қарахандар әулеті мемлекетінің (942 - 1210) негізін салушы Сүлеймен Арслан ханға тарту етеді. Сол үшін хан өз жарлығымен Жүсіп Баласағұниға «хас хажиб» - «бас уәзір» немесе «ұлы кеңесші» деген лауазым берген.
Дастанның бізге жеткен үш нұсқасы бар. Біріншісі, Герат қаласындағы 1439 жылы көне ұйғыр жазуымен (қазір ол Вена қаласындағы Корольдік кітапханада сақтаулы), екіншісі, 14-ғасырдың 1-жартысында Египетте араб әрпімен (Каирдың Кедивен кітапханасы қорында) көшірілген. Ал Наманған қаласынан табылған үшінші нұсқа 12-ғасырда араб әрпімен қағазға түсірілген. Бұл қолжазба Ташкенттегі Шығыстану институтының қорында сақтаулы тұр. Ғалымдар осы үш көшірме нұсқаның әрқайсысына тән өзіндік ерекшеліктерді жинақтай отырып, «Құтты білік» дастанының ғылыми негізделген толық мәтінін жасап шықты.
Венгр ғалымы Герман Вамбери (1832 - 1913) «Құтты біліктің» бірнеше тарауын неміс тіліне аударып, 1870 жылы Инсбрук қаласында жеке кітап етіп бастырып шығарды. Бұл шығарманы зерттеу, аудару ісімен орыс ғалымы В.В. Радлов (1837 - 1918) жиырма жыл бойы (1890-1910) айналысқан. Түркия ғалымдары 1942-43 жылдары «Құтты біліктің» үш нұсқасын да Стамбұлдан үш том кітап етіп шығарды. «Құтты білік» дастаны орта ғасырларда бүкіл түркі әлеміне түсінікті болған Карахан әулеті мемлекеті түріктерінің тілінде жазылған. Оны Қаримов өзбек тіліне (1971), Н.Гребнев (1971) пен С.Иванов орыс тіліне (1983), А.Егеубаев қазақ тіліне (1986), бір топ аудармашылар ұйғыр тіліне (1984) тәржімалаған. «Құтты білік» дастаны белгілі бір мағынада елдегі Ата заң (Конституция) қызметін атқарған. Дастанның басты идеясы төрт принципке негізделген. Біріншісі, мемлекетті дұрыс басқару үшін қара қылды қақ жаратындай әділ заңның болуы. Автор әділдіктің символдық бейнесі ретінде Күн туды патшаны көрсетеді. Екіншісі, бақ-дәулет, яғни елге құт қонсын деген тілек. Бақ-дәулет мәселесі патшаның уәзірі Айтолды бейнесі арқылы жырға қосылған.
Көп оқылғандар
Мәлік Бердалиев. Ей, бауырым, өлеңімнің сырын ұқ...
Жәнібек Қожық. Маңғыстаудың өзге өңірлерден ерекшелігі көп...
Бекен Қалымбекұлы. Доңыз қырған жыл
«Інжу-маржан секілді...»
Перформансқа толы қазақ қоғамын обьективті оқу
Айнаш Қасым. Иранның екі ғасыр бойына ұлттық тәуелсіздігінен ажырап қалған кезі болды...
«Атамекеннің» «Ақ кемесі»
Қазіргі қазақ поэзиясындағы өлең тасымалының қолданылуы
Лев Толстойдың күнделік жазбалары
Мәдениет мәселелері талқыланды
Транспаренттік қазақ қоғамы және хрусталь адам
II Республикалық «Шәкәрім оқулары» мәреге жетті
Олжас Қасым. Балалар әдебиеті – ұлт болашағы
Өмірден кім өткенін білесіз бе?
Максималар мен қоғамдық ойлар...
Ақ қыс – ақ арман
Жәнібек Қожық. Маңғыстаудың өзге өңірлерден ерекшелігі көп...
14 наурыз - жылдың басы!
Ғазиза Құдайберген. Кітап оқы деп айтпаңыздар...
Ретбек Мағаз. Таня
"Ұлағатты ұстазымыз еді..."
Сесар Айра. Пикассо
Ақынмен кездесу өтті
Қазіргі қазақ поэзиясындағы ырғақ феномені
Сабыр Адай. «Амал» – алаштың тойы...
Бақыт гүлі
Наурызға он күн демалсақ...