Әдебиеттi ешкiм мақтаныш үшiн жазбайды, ол мiнезден туады, ұлтының қажетiн өтейдi сөйтiп...
Ахмет Байтұрсынұлы
Басты бет
Авторлар
І
Ілия Жақанов

Ілия Жақанов

Ілия Жақанов
Рейтинг:
Өмірбаяны

1936 жылы 6 мамырда Жамбыл облысы Сарысу ауданы Ақтоғай ауылында туған. 1959 жылы  Алматыдағы Киров атындағы мемлекеттік университеттің филология факультетін тамамдаған. 1959 жылы «Қазақстан пионері» газетінің өнер бөлімін басқарды. Осы жылдан бастап композиторлық, журналистік, жазушылық таланты әр қырынан таныла бастады. Алғашқы әндері «Салтанат», «Сағыныш», «Ақ қайың», «Жалғыз қайық», «Жан сәулем», «Алматы кешінде», «Нұрланып меніңдағы туар айым», т.б. ән-романстары халық арасына кең тарады. Журналистік шығармашылығында «Күләш Байсейітова», «Жамал Омарова», «Ахмет Жұбанов» секілді көрнекті өнер иелері жайлы жазған мақала, очерк, деректі әңгімелері газет беттерінде жарияланды. 

Музыка және музыканттар өмірінен жазған деректі әңгіме, новеллалары («Қазақстан пионері», «ЛениншілЖас», «Социалистік Қазақстан») жинақталып, «Екі Жирен», «Бірінші концерт», «Аққулар қонған айдын көл» кітаптарында жарық көрді. Музыкалы новелла, эссе жанрын көркейтіп, әлемдік әдебиеттегі Ромен Роллан, Константин Паустовскийлердің эстеттік үлгісін жалғастырды. 

1963 – 84 жж. Қазақ КСР Мемлекеттік теледидар және радиохабар тарату комитеті саласында қызмет етті. Осы кездерде Бетховен өмірінен «Айлы Соната», Штраус өмірінен «Вена орманының ертегісі» және Ұлы Отан соғысында екі аяғынан айырылған қазақ балероны жайлы жазған повесі негізінде телеспектакль көрсетіліп, радиода Біржан сал өмірінен жазылған «Бурабайдың бауырында», Абай әні жайында «Қараңғы түнде тау қалғып», Ақан серіден «Балқадиша» радиопьеслары берілді. «Қайта оралған ән», Қош бол, вальс» повестері кітап боп шықты. Оның журналистік, жазушылық, зерттеушілік еңбектері, сан салалы мақала, очерк, деректі әңгіме, музыкалы новелла мен эсселері, телерадиоспектакльдері теледидар мен радионың алтын қорында сақтаулы. 

Жарық көрген кітаптары: «Екі Жирен» (1976), «Бірінші концерт» (1979), «Аққулар қонған айдын көл», (1988), «Қайта оралған ән» (1968), «Қош бол, вальс!» (1969), «Махаббат вальсі», «Таңдамалы», (1983); «Ықылас», роман, (1990); «Қарабура», (1997); «Үзілген Ән», (2001); «Бұлбұл әуезі», «Еділ-Жайық», «Зәуреш», «Аққу Әні», «Теміртауда мақпал түн», «Селбай әулеті», «Бір кезде Ақан едім аспандағы», «Сырлы жүрек пернесі», «Дүние шіркін!», «Жүрек пернесі». Екі ән жинағы – «Әнің болып төгілемін», «Ғашықтық әндер». Өз әндерінің жинағы – «Доссор вальсі», «Еділ-Жайық». Екі жүзден астам ән, романстары бар. 

Қырғыз тілінде жарық көрген кітаптары – «Қайра таңшыған обон», «Қайран вальс» (повестер), «Керталгоо» (роман). Қырғыз жазушысы Төлеген Қасымбековтің «Сынған қылыш» дилогиясын аударған. Орыс тілінде новеллалары «Вальс любви» деген атпен жарық көрді.

 І.Жақанов – Қазақстан мен Қырғызстанның еңбек сіңірген қайраткері; қырғыздың «Дәнекер», Қазақстанның «Парасат» орденінің иегері; Жамбыл Жабаев, Шыңғыс Айтматов атындағы Халықаралық сыйлықтардың лауреаты. Әлеуметтік ғалымдар академиясының, Қазақстан көркем сурет академиясының академигі; мемлекеттік өнер академиясының философия докторы; Атырау, Орал, Ақтөбе, Көкшетау қалаларындағы мемлекеттік университеттердің құрметті профессоры. 2019 жылы «Отан» орденімен, Ыбырай Алтынсарин, Шоқан Уәлиханов, Мағжан Жұмабаев, Мұқан Төлебаев, Бауыржан Момышұлы медальдарымен марапатталған. Қазақстан Музыка қайраткерлері одағының (1988), Суретшілер одағының мүшесі.

Көп оқылғандар