Габриэль Гарсиа Маркес туралы мәліметті ең алғаш Альваро Мутистің аузынан естідім. Ол өзі Мутист маған «Жұтаған ағашты» сыйлаған 50 жылдардың кезі болатын.
Мутист: «Бұл баспадан шыққан ең жақсы кітап», – деді. Ол өте ақылды адам, кітаптың басылып шыққан уақыты мен мекен-жайы туралы тіс жармады.
Сол кезде Эммануил Карабайльо екеуіміз «Мексика әдебиеті» журналында редактор болатынбыз. Журналға өзім ерекше құрметтейтін, бірақ, ешқашан жүздеспеген Габриэль Гарсиа Маркестің ұлы шығармалары – «Гранде апаның қазасы», «Изабельдің жаңбыр астындағы монологі», т.б. бастырып тұрдым.
1963 жылы Еуропадағы сапарымды ақырластырып Месикаға қайтып келгенімде Габриэль Гарсиа Маркес те сонда жүріпті. Бізді Берта Малдона таныстырды, кездескен жерден ашылып-жарылып шүйіркелестік те кеттік.
Әуестік, мейірімділік, талғам, таным, көзқарас, қызмет және бет ажарымызға дейінгі ұқсастықтар бізді тіптен жақындатты. Гарсиа Маркестің кемелділігі мен шексіз білімділігінің маған берген әсері тіптен керемет. Біздің достығымызға 30 жыл толды. Бұл отыз жыл – Гарсиа Маркестің өзі айтқанындай, екеуіміз бірігіп жазған биография. Бұл биографияның адамды бірден баурап алатын «Чурубускдегі адасушы», «Прага көктемі», «Жалған виза ісі», «Ақсүйек әйелдің ескі жыры», «Сент-Энглевердің мың жексенбісі», «Жырға құрылған дуэт» сияқтыларда менің жазғандарымдағы тараулар оның жазғандарының арасынан орын тепсе, оның тараулары менің жазғандарымның арасынан көрініс тапты, осылайша іші-қарнымызға дейін араластық.
Габриэль Гарсиа Маркес, Карлос Фуэнтес, Тони Моррисон
Осындай адал достығымыздың аясында кейіпкерлер мен шығармалар сағым болып көрінбей кетіп жатты. Қайсы бір капитан Гавилан атты кейіпкер мендік «Артемио Круздың өлімінен» шығып кетіп, Гарсиа Маркестің «Жұз жылдық жалғыздығына» барып қоныстанған. Ал оның «Лабринтостың ішіндегі генаралындағы» түсі өзгерген, белінен үш қайтара буылған, 1821 жыл туралы жазылған тарауы мен жазған соғысқа қатысты.
Тумасақ та бір туғандай болған достық сүйіспеншілік.
1965 жылы Парижде жүргенімде «Жүз жылдық жалғыздықтың» қолжазбасын қолыма алып, алдыңғы бір екі тарауын оқи салысымен қалам алдым да өз әсерімді жаза бастадым: «Осы қазір ғана Латын америкасының Інжілін оқыдым; тағы да, ең жақсы достарымның бірі Габриэль Гарсиа Маркес ерекше талант екенін айқайлап тұрып айтамын».
Тағы да, менің есіме біз Куэрнавакадан шығып Акапулькоға саяхаттап бара жатқан жолда Габриэль Гарсиа Маркестің: «Біз Латын Америкасы романын бірігіп жазайық, Коломбия тарауын мен жазайын, Мексика тарауын сен жаз, Аргентина тарауын Хулио Кортасар, Чили тарауын Хосе Доносо, Куба тарауын Алехо Карпентьер жазсын...», – деген ұлы сөзі оралды.
Ең маңыздысы мынау: Габриэль Гарсиа Маркес ұзақ уақыттан бері бауырластарының алқауында. Біз оның жеңісін өз жеңісімізбен бірдей тойлаймыз, біз ол үшін бар ықыласымызбен шапалақ ұрамыз, тура оның өзі «ләйім бұл соғылған шапалақтар маған тілекші болсын», «ендігі өмір бұрынғыдан мүлдем өзгеше» деп айтқанындай. Расында солай-тын. Біздің жеке соққан шапалағымыз жұрттан өзгеше, шынайы, ұзақтан ұзаққа жалғаса береді.
Бүгін мен тағы да оны жүзге, екі жүзге, үш жүзге келсін деп тілеймін. Екеуімізге де ең жақын болған досымыз, әйгілі Кронопиостық ұлы адам Хулио Кортасар қайтыс болғанда Габриэль Гарсиа Маркес: «Бұл өтірік, ол өлген жоқ», – деген болатын.
Өйткені, достыққа құрылған берекелі ісіміз сол қалпында сақтаулы еді.
Аударған: Қалбан Ынтыханұлы
Көрнекі суреттер ашық интернет көздерінен алынды.
Материалды көшіріп жариялау үшін редакцияның немесе автордың жазбаша, ауызша рұқсаты қажет және Adebiportal.kz порталына гиперсілтеме берілуі тиіс. Авторлық құқық сақталмаған жағдайда ҚР Авторлық құқық және сабақтас құқықтар туралы заңымен қорғалады. adebiportal@gmail.com 8(7172) 57 60 14 (ішкі - 1060)
Мақала авторының көзқарасы редакцияның көзқарасын білдірмейді.
